Tarihte 18 Ekim
1991 - Azerbaycan, Sovyetler Birliği'nden bağımsızlığını ilan
etti. İlk defa 28 Mayıs 1918'de bağımsız olan dünya Azerileri,
bugünü "Cumhuriyet günü" olarak kutluyorlar.rn
1828'de Rusya İmparatorluğu'nun egemenliğine girmiştir.
1918-1920'de Kafkasya Kurultayı'nı toplamış ve 28 Mayıs 1918'de de
Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti'ni kurmuşlardır. Bu devlet Orta
Doğu'da ilk cumhuriyet olmuştur.Ancak 1920'de Kafkasya ötesi
Sosyalist Sovyet Cumhuriyetler Birliği'ne katılmıştır. 30 Ağustos
1991'de SSCB çöküşüyle bağımsızlığını yeniden ilan etmiştir.
rnBugüne kadar Kafkaslarda Türkçülük hareketlerinin merkezi hep
Bakü olmuştur. Bu düşüncenin önde gelenleri Hüseynzade Ali Turan,
Ahmet Ağaoğlu, Alimerdan Topçubaşov idi.
Mihail Gorbaçov tarafından uygulamaya konulan glasnost
politikasının ardından, iç huzursuzluk ve etnik çatışmalar
Azerbaycan SSC'nin sınırları içinde kalan Dağlık Karabağ'da dahil
olmak üzere Sovyetler Birliği'nin çeşitli bölgelerinde büyüdü.
Azerbaycan'da rahatsızlıklar, Moskova'nın ilgisizliğine cevap
olarak zaten sıcak çatışmalara dönüşmüştü ve bu çatışmalar
bağımsızlık ve ayrılık çağrısına yol açtı; olaylar Bakü'de yaşanan
Kara Ocak'ta doruğa çıktı.1990 yılından sonra, Azerbaycan SSC
Yüksek Konseyi, başlıktaki "Sovyet Sosyalist" kelimesini kaldırdı,
Azerbaycan Cumhuriyeti Bağımsızlık Bildirisi'ni kabul etti ve
devlet bayrağı olarak Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti'nin
bayrağını kullanmaya başladı.[48] 18 Ekim 1991'de Azerbaycan Yüksek
Konseyi, ülkede yapılan referandum yoluyla Bağımsızlık Bildirisi'ni
doğrulattı ve bağımsız oldu; Aralık 1991'de Sovyetler Birliği
resmen dağıldı.
Bağımsızlığın ilk yılları, Ermenistan ile yapılan Dağlık Karabağ
Savaşı'nın gölgesinde kaldı. 1994 yılında çatışmaların sonunda
Ermeniler, Dağlık Karabağ da dahil olmak üzere Azerbaycan'ın yüzde
16 kadarını kontrolü altına aldı.Yaklaşık 30.000 kişi yaşamını
kaybetti ve bir milyon kişi bulunduğu yerden ayrılmak zorunda
kaldı. Dört Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi kararı (822, 853,
874 ve 884), "Ermeni güçlerinin Azerbaycan'ın işgal altındaki tüm
topraklarından çekilmesini istedi".1970 nüfus sayımına göre 510.000
Rus ve 484.000 Ermeni Azerbaycan'da yaşamaktaydı; 1990'larda ise
birçok Rus ve Ermeni, Azerbaycan'ı terk etti. 25–26 Şubat 1992'de
Ermenistan'a bağlı kuvvetlerin Azeri sivilleri topluca katlettiği
Hocalı Katliamı, İnsan Hakları İzleme Örgütü de dahil olmak üzere
birçok uluslararası örgüt tarafından soykırım olarak kabul
edilmektedir.