Tarihte 18 Kasım
1990 - Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Konferansı (AGİK) toplandı;
Paris Sözleşmesi imzalandı.
Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT), "Avrupa Güvenlik ve
İşbirliği Konferansı" (AGİK) adı altında 1970'li yılların başında
soğuk savaş koşullarındaki Avrupa’nın bölünmüşlüğüne son verilmesi,
güvenlik ve istikrarın sağlanması ve katılan devletler arasında bu
amaca yönelik işbirliğinin geliştirilmesi düşüncesiyle kurulmuş
teşkilattır.
AGİT’in görevi Doğu ve Batı arasında çok taraflı bir müzakere ve
diyalog forumu olarak belirlenmiştir. 1975’den 1990’a kadar AGİT,
yeni yükümlülüklerin ele alındığı ve uygulamaların gözden
geçirildiği bir dizi konferans ve toplantılar şeklinde devam
etmiştir. 1990 yılında yapılan Paris Zirvesi soğuk savaş sonrası
dönemde ortaya çıkan tehlikeleri karşılamayı amaçlayan bir
kurumsallaşmanın başlangıcını işaret etmiştir.
Paris Şartı (tam adıyla Avrupa'nın Geleceği İçin Paris Şartı),
Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Konferansı'nın (AGİK) Paris'teki doruk
toplantısında kabul edilen belgedir.
AGİK'in ilk doruk toplantısı olan 1975 Helsinki'de kabul edilen
Helsinki Nihai Senedi esas olarak Avrupa'da güvenlik ağırlıklıydı.
1990'daki ikinci dorukta kabul edilen Paris Şartı tamamen insan
haklarıyla ilgili oldu. Toplantıya katılan 34 ülkenin devlet ya da
hükümet başkanlarının imzaladığı belge ile Avrupa'da insan hakları,
demokrasi, hukuk devleti ve barışa dayalı yeni bir dönemin
başladığı ilan edilmiş ve onaylanmıştır.
rn“Avrupa'da çatışma ve bölünme dönemi sona ermiştir. İlişkiler
bundan böyle saygı ve işbirliği temeline dayanacaktır,” sözleriyle
başlayan Paris Şartı'nda insan hakları, demokrasi ve hukuk devleti
ilkeleri en önemli yeri tutmaktadır. Belgede ayrıca, “ekonomik
özgürlük, sosyal adalet ve çevre sorunları konusunda sorumlu bir
yaklaşımın insanlığın refahı için vazgeçilmez olduğu”
vurgulanmıştır. Belgenin “Yeni Bir Demokrasi, Barış ve Birlik
Dönemi” ve “Geleceğe Yönelik Tasarılar” adını taşıyan iki
bölümünde, “insan hakları, demokrasi ve hukuk devleti”, “ekonomik
özgürlükler ve sorumluluklar”, “üye devletler arasında dostça
ilişkiler”, “güvenlik”, “birlik”, “insani boyut”, “ekonomik
işbirliği” gibi konulardaki ilkeler dile getirilmiş, bu ilkelerin
yaşama geçirilmesi için belli mekanizmaların oluşturulması
öngörülmüştür. Azınlık haklarının güvence altına alınması,
terörizmin ortadan kaldırılması, göçmen işçilerin ekonomik, sosyal
ve kültürel haklarının korunması, Akdeniz bölgesinde barışın
sağlanması gibi konuların da yer aldığı belgede, pazar ekonomisi
AGİK üyesi ülkeler için ortak bir değer haline getirilmiştir.