Tarihte 18 Kasım
1999 - İstanbul'daki Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı
(AGİT) Zirvesi'nde, Bakü-Tiflis-Ceyhan Petrol Boru Hattı ve Hazar
geçişli doğal gaz projelerine ilişkin anlaşmalar, ilgili ülkelerin
Devlet Başkanlarınca imzalandı.
Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC) Boru Hattı, 1.768 km uzunluğunda,
Azerbaycan Bakü yakınlarındaki Sangaçal terminalinden gelen
petrolü, Türkiye Akdeniz kıyısında Ceyhan deniz terminaline;
Azerbaycan, Gürcistan ve Türkiye üzerinden geçerek taşıyan petrol
boru hattı.
rnTüm uzunluğu boyunca gömülü olan boru hattının, (toplam uzunluğu
1.768 km), Gürcistan'da 249 km'si, Azerbaycan'da 443 km'si, ve
Türkiye'de 1.076 km'si yer almaktadır. Boru hattının çapı
Azerbaycan ve Türkiye genelinde 42 inç (106,68 santimetre).
Gürcistan'da ise 46 inçtir (116,84 santimetre). Türkiye'de Ceyhan
Deniz Terminali'ne doğru son bölümünde eğimden dolayı boru hattının
çapı azalarak 34 inç'e (86,36 santimetre) iner.
rnSiyasi açıdan Türkiye, bu bölgedeki en ileri ülke konumunda.
Yüzyıllardan gelen devlet geleneğini cumhuriyet döneminde de devam
ettirmiş olan Türkiye, demokratikleşme açısından da Kafkaslar ve
Ortadoğu’da tek bir örnek olarak karşımıza çıkıyor. Her ne kadar
1990'lı yıllar boyunca bir takım siyasî ve iktisadi krizler
yaşamışsa da Türkiye bölge ülkeleri arasında en istikrarlı
güç.rnrnTürkiye de bölgedeki etnik zıtlıklardan nasibini almış bir
ülke. 1980 – 2000 yılları arasında yaklaşık 20 yıl boyunca Kürt
hareketi PKK ile devam eden düşük yoğunluklu savaş, Türkiye’yi hem
ekonomik açıdan hem de insan hakları bakımından son derece zor
durumda bırakmıştı. Maliyeti çok fazla olan savaşta PKK'nın tek
taraflı eylemsizliği ile son yıllarda Türkiye biraz daha rahat
nefes alabilir pozisyona gelmiş bulunuyor.rnrnTürkiye, enerji
ihtiyacı olarak dışa bağımlı bir ülke. Petrol tüketiminin yaklaşık
__5_5_5__93’ünü ithalat ile karşılıyor. 1990'lı yıllarda doğalgaz
kullanımına son derece yoğun bir biçimde geçiş yaşandı. Özellikle
büyük kentlerin ısınma sistemleri doğalgazla çalışır hale
getirildi. Hidroelektrik üretim biçimi açısından elinde çok büyük
fırsatlar olan bir ülke olmasına karşın Türkiye, doğalgazı elektrik
üretiminde de kullanmaya başladı. Mavi Akım projesinin planladığı
gibi gerçekleşmesi halinde, gelecek yıllarda Türkiye’nin doğalgaz
tüketiminde __5_5_5__65-70 oranında Rusya’ya bağımlı olacağı hesap
ediliyor. Bu yüzden, enerji hatları konusunda alternatif arayışlar
içindeki Türkiye; BTC boru hattının kendi sınırları içindeki
bölümünün inşasının maliyeti 1,4 milyar doları geçmesi durumunda,
bu sınırın üzerinde kalan miktarı kendisi ödemeyi taahhüt etmiş
durumda.rnrnTürkiye, bölgede Azerbaycan, ABD ve Gürcistan ile
işbirliği yapıyor. Azerbaycan ve Gürcistan ile askeri eğitim
anlaşmaları da mevcut. Türkiye’nin kendi arka bahçesine girdiğini
öne süren Rusya, bu durumdan en fazla rahatsız olan devlet. Türkiye
Rusya ile SSCB’nin yıkılışından beri bu bölgede etnik ve ekonomik
konularda karşı karşıya geliyor. Fakat bu cepheleşme hiçbir zaman
üst düzey gerginlik haline getirilmedi. Hatta iki ülke arasında
askeri işbirliğine gidildi ve Türkiye Rusya’dan askeri techizat
satın alırken aynı zamanda helikopter, füze, top gibi askerî
cihazların üretiminde beraber hareket edilmesi de gündeme geldi.
Türkiye’nin bölgede problem yaşadığı bir başka ülke de Ermenistan.
Hem Ermenilerin sürekli gündemde tuttuğu soykırım iddiaları hem de
Azerbaycan faktörü, Türkiye-Ermenistan ilişkilerini çok hassas bir
konuma sokmaktadır.