Tarihte 19 Ekim
1934 - Mübadele Komisyonu görevini tamamladı. Anadolu ve Trakya
Rumları ile Yunanistan Müslümanlarının mübadelesini düzenlemekle
görevli Komisyon 7 Ekim 1923'de kurulmuştu.
Türkiye-Yunanistan Nüfus Mübadelesi veya Değişimi, 1923 yılında
Lozan Barış Antlaşması'na ek olarak yapılan sözleşme uyarınca
Türkiye ve Yunanistan Krallığı'nın kendi ülkelerinin yurttaşlarını
din esası üzerine zorunlu göçe tabi tutmasına verilen addır. Göçe
tabi tutulan kişilere ise mübâdil denir.
Mübadele ile 1.200.000 Ortodoks Hristiyan Rum Anadolu'dan
Yunanistan'a, 500.000 Müslüman Türk de Yunanistan'dan Türkiye'ye
göç etmek zorunda kalmıştır. Mübadele kapsamına giren kişiler ile
mübadele kapsamına girmeyen kişiler arasındaki ayrımın ana kıstası
ırk ya da dil değil din olduğu için Rum denilenlerin arasında,
Türkçe'den başka dil bilmeyen ve konuşmayan Türk Ortodoks Hristiyan
Gagavuzlar ile Karamanlı Ortodokslar, Yunanistan'dan gelen
Müslümanların arasında da Türklerin yanında Drama, Kavala,
Karacaova ve Kesriye'den gelen Bulgarca ve Makedonca konuşan
Pomaklar, Rumence konuşan Ulahlar, Yunanca ("romeika") konuşan
Patriyotlar ve kendi dilleriyle konuşan Arnavutlar da
bulunmuşlardır.
rnTürkiye-Yunanistan nüfus mübadelesi kapsamında Türkiye'de sadece
İstanbul kenti ile Gökçeada ve Bozcaada'da oturan Rumlar,
Yunanistan'da ise sadece Batı Trakya Türkleri mübadeleden muaf
tutulmuşlardır.rnrnMübadelede Drama, Girit, Midilli, Kavala,
Selanik, Vodina ve Yanya'dan Türkiye'ye gelen nüfus Doğu Trakya ve
Batı Anadolu'da Rum azınlığın ayrılışı ile boşalan yerlere iskan
edilmişlerdir. Mübadillerin yoğun olarak iskan edildikleri şehirler
Adana, Balıkesir, Bilecik, Bursa, Çanakkale, Edirne, İstanbul,
İzmir, Kırklareli, Kocaeli, Manisa, Mersin, Samsun ve Tekirdağ
idi.
rnDeğişimin çok büyük bir bölümü 1923-1924 yıllarında gerçekleşmiş,
ancak geriye kalan az sayıda olayda 1930 İnönü-Venizelos
sözleşmesine dek zorunlu göç uygulamasına devam edilmiştir. Zorunlu
göç gerek Türk, gerek Yunan ekonomisinde yaklaşık 20 yıl süren ağır
bir krize yol açmıştır.