Tarihte 20 Eylül
20 Eylül 1933 - Başbakan İsmet İnönü ve Dışişleri Bakanı Tevfik
Rüştü Aras'ın, Sofya'yı ziyaretinde, 1929 Tarafsızlık
Antlaşması'nın süresi uzatıldı.
Türkiye Lozan Barış Antlaşmas'nda sınırlara dahile edilemeyen
bölgeler, 12 Adalar ve Boğazlar vb sorunlar Batılı devletler ile
Türkiye'nin ilişkilerini bir süre daha olumsuz etkilemeye devam
etti. Boğazlar konusunda kimi farklılıklar taşısa da, Türkiye'ye en
yakın görüşü Sovyetler Birliği savundu. 1919'dan başlayarak yirmi
yıl boyunca SSCB'yle ilişkiler belli bir düzeyin üstünde tutuldu.
1928'de Cenevre'de toplanan Silahsızlanma Konferansı'na SSCB'nin
önerisiyle Türkiye de çağrıldı. Kurtuluş Savaşı'ndan sonra
Türkiye'nin ilk kez katıldığı uluslararası konferansta Türkiye
temsilcisi topyekün silahsızlanma konsusunda Sovyet tezini
destekledi. Türkiye Avrupa'daki gruplaşmalar karşısında 1933-1936
yıllarında SSCB'yle işbirliğini korudu. 1935'de Dostluk ve
Tarafsızlık Antlaşması on yıl süreyle uzatıldı. Türkiye Balkan
Antantı'na SSCB'yle savaşa sürüklenmeyeceğine ilişkin çekince
koydu.
1914’de I. Dünya Savaşı başladı. Osmanlı-Rus savaşları Kafkas
cephesindeydi. Türkler büyük kayıplar verdi. Sarıkamış ve Çanakkale
savaşlarında 300.000 asker hayatını kaybetti. Rusya Erzurum,
Erzincan, Muş’a girdi. Bu sırada 1917 Bolşevik İhtilali oldu,
Ruslar mütareke yaptı. Türk milli mücadelesindeki antiemperyalist
kavgayı SSCB destekledi, 1921’deki dostluk anlaşmasıyla para ve
silah yardımı yaptı. 1922’de Ruslarla savaşan Enver Paşa cephede
öldü. 1920’de Türk heyeti Moskova’ya gitti. Ali Fuat
Cebesoy-Medivani arasında anlaşma yapıldı. 1925’de Tevfik
Rüştü-Çiçerin arasında bir dostluk anlaşması daha yapıldı.
Ruskombank Türkiye’ye geldi. uzmanları çağırdı. 1927, 1929’daki
Dostluk Anlaşması, 1934 ve 1937’deki ticaret anlaşmalarıyla
işbirliği II. Dünya Savaşı’na kadar devam etti.
II. Dünya Savaşı bittikten sonra Sovyetler, Türkiye’ye nota verdi.
Boğazlar’da üs ve Doğu’dan toprak istedi. Bu sırada Türkiye savaşta
tarafsız iken, savaş biterken Almanya ve Japonya’ya savaş ilan
ederek, Batı ittifakına girdi, 1952’de NATO’ya katılınca iki yıl
sonra Sovyetler isteklerinden vazgeçti. İki devlet arasında Soğuk
Savaş başladı. Stalin 1953’de öldü. 1967, 1972, 1979 yıllarında
ticaret anlaşmaları yapan Türkiye ve Sovyetler farklı kamplarda yer
aldılar.