Tarihte 4 Ekim
1883 - İstanbul'u Paris'e bağlayan Orient Express ilk seferine
çıktı.
rnŞark Ekspresi, 1883 ile 1977 yılları arasında Paris İstanbul
arasında sefer yapan tren.rn
Vagon-Li Şirketi'ne ait olan Şark Ekspresi, Orient-Express orijinal
ismi ile 1883 yılında Paris'ten ilk seferine başladı. Şark
Ekspresinin bu ilk seferine Fransız, Alman, Avusturyalı ve Osmanlı
asıllı memur ve diplomatlar da katıldı. Ayrıca katılanlar arasında
The Times gazetesi muhabiri ile romancı ve seyyah Edmond About da
bulunuyordu. Edmond About bu gezi ile ilgili hatıralarını 1884
yılında De Ponteise à Stamboul isimli kitabında yayınladı. The
Times muhabiri de II. Abdülhamit ile görüşmek amacıyla bir süre
İstanbul'da kaldı.
Şark Ekspresinin seferlerinin başlamasından sonra İstanbul'a
gelenler şehirdeki çeşitli otellerde kalıyordu. 1895 yılından
itibaren ise İstanbul'a gelen yolcular treni işleten Vagon-Li
Şirketi'nin satın aldığı Pera Palas'ta kalmaya başladılar.
4 yıl süren (1914-1918) I. Dünya Savaşı sırasında Şark Ekspresi
seferleri yapılamadı. Tren savaş sırasında istasyonda kaldı.
I. Dünya Savaşını sona erdiren mütareke İtilaf Devletleri ile
Almanya arasında Paris yakınlarında Şark Ekspresinin 2419 numaralı
vagonunda imzalandı. Daha sonra bu vagon tarihi öneminden dolayı
Fransızlar tarafından müzeye kondu.rn
II. Dünya Savaşı sırasında Almanya, Fransa'yı işgal edince Hitler
Almanların I. Dünya Savaşında teslim anlaşmasını imzaladığı tarihi
vagonda bu defa Fransızların teslim anlaşmasını imzalamasını
istedi. Şark Ekspresinin 2419 numaralı vagonu müzeden çıkarıldı. Bu
tarihi vagonda bu defa Fransa'nın teslim anlaşması imzalandı. Bu
vagon daha sonra Almanya'ya götürüldü. 1945 yılında Almanya'nın
teslim olmasından kısa bir süre önce bu vagon bir SS birliği
tarafından imha edildi. Böylece Almanya ikinci defa bu tarihi
vagonda anlaşma imzalama ihtimalinden kurtuldu.rn1919'da yeniden
seferlerine başlayan Şark Ekspresi 1905 yılında açılan simplon
tünelinin ismiyle 'Simplon Orient Express' olarak anılmaya
başlandı. Şark Ekspresinin yeni sefer güzergahından I. Dünya
Savaşının mağlupları olan Almanya ve Avusturya'nın istasyonları
çıkarıldı. Böylece Şark Ekspresi, Paris Lozan Milano ve Venedik
üzerinden 58 saatte İstanbul'a ulaşmaya başladı. 1929'daki büyük
ekonomik bunalım trenin yolcularının azalmasına yol açtı. Şark
Ekpresi çeşitli roman ve filmlere konu oldu. Ünlü İngiliz polisiye
roman yazarı Agatha Christie 'Şark Ekspresinde Cinayet' isimli
romanını 1934 yılında yayınladı.
Şark Ekspresi sadece yolcu treni değildi. Tren, çeşitli ticaret
eşyalarını karşılıklı olarak İstanbul'a ve Paris'e taşıyordu.
İstanbul'da Fransızca olarak yayınlanan La Patrie gazetesinde
yayınlalanan haberlere göre 1925 Şapka İnkılabından sonra binlerce
şapka ve kasket Şark Ekspresiyle İstanbul'a getirildi.
II. Dünya Savaşı (1939-1945) sırasında Şark Ekspresinin seferleri
tekrar kesintiye uğradı. II. Dünya Savaşından sonra Trenin
güzergahı üzerindeki ülkelerin bir kısmında sosyalist rejimler
kuruldu. Soğuk savaş sebebiyle çeşitli kısıtlamalarla karşı karşıya
kalan ve gittikçe önemini kaybeden Şark Ekspresi son seferini 27
Mayıs 1977 tarihinde gerçekleştirdi. Trenin vagonları Montecarlo'da
satıldı. Agatha Christie'nin 'Şark Ekspresinde Cinayet' isimli
romanına konu olan trenin iki vagonu bir İngiliz tarafından satın
alındı. Vagonlardan bazıları Fas Kraliyet Sarayı Müzesi tarafından
satın alındı. Society Expeditions isminde bir kuruluş tarafından
düzenlenen ve sembolik bir anlam taşıyan, Şark Ekspresinin 100. yıl
seferine dünyanın değişik ülkelerinden gelen 100 kadar ünlü
katıldı.
rnGünümüzde senede bir kez eylül ayında olmak üzere seferlerine
devam etmektedir.