Tarihte 8 Kasım
1895 - Alman fizikçi Wilhelm Röntgen, X ışınını keşfetti.
rnWilhelm Conrad Röntgen (d. 27 Mart 1845, Remscheid-Almanya – ö.
10 Şubat 1923, Münih), Alman asıllı, Nobel Fizik Ödülü sahibi
fizikçi. Röntgen ışınlarını bulması ile tanınır.
Röntgen Almanya'nın Remscheid şehrinin Lennep ilçesinde doğdu.
Çocukluğu ve ilköğretim yılları Hollanda'da ve İsviçre'de geçti.
1865 yılında girdiği Zürih Politeknik üniversitesinde eğitimi gördü
ve 1868 yılında makine mühendisi olarak mezun oldu. 1869 yılında
Zürih Üniversitesi'nden doktorasını aldı. Mezuniyetinin ardından
1876'da Strazburg'da, 1879'da Giessen ve 1888'de Würzburg
Julius-Maximilians-Üniversitesi'nde fizik profesörü olarak öğretim
görevi yaptı. 1900'de Münih Üniversitesi Fizik kürsüsüne ve yeni
Fizik Enstitüsünün yöneticiliğine getirildi.
rnKarısının ölümünden dört yıl sonra 1923 yılında, I. Dünya
Savaşı'nın yarattığı yüksek enflasyon ekonomisi ortamında maddi
sıkıntılar içinde Münih'te hayatını kaybetti.rn
rnX Işınının bulunması
Öğretim üyeliği görevinin yanı sıra araştırmalar da yapmaktaydı.
1885 yılında kutuplanmış bir geçirgen hareketinin, bir akımla aynı
manyetik etkileri gösterdiğini açıkladı. 1890'lı yılların
ortalarında çoğu araştırmacı gibi o da katot ışın tüplerinde oluşan
lüminesans olayını incelemekteydi. "Crookes tüpü" adı verilen içi
boş bir cam tüpün içine yerleştirilen iki elektrotdan (anot ve
katot) oluşan bir deney düzeneği ile çalışıyordu. Katottan kopan
elektronlar anoda ulaşamadan cama çarparak, floresan adı verilen
ışık parlamaları meydana getirmekteydi. 8 Kasım 1895 günü deneyi
biraz değiştirip tüpü siyah bir karton ile kapladı ve ışık
geçirgenliğini anlayabilmek için odayı karartıp deneyi tekrarladı.
Deney tüpünden 2 metre uzaklıkta baryum platinocyanite sarılı olan
kağıtta bir parlama fark etti. Deneyi tekrarladı ve her defasında
aynı olayı gözlemledi. Bunu mat yüzeyden geçebilen yeni bir ışın
olarak tanımladı ve matematikte bilinmeyeni simgeleyen X harfini
kullanarak "X ışını" ismini verdi. Daha sonraları bu ışınlar,
"Röntgen ışınları" olarak anılmaya başlanmıştır.
Bu buluşundan sonra Röntgen farklı kalınlıktaki malzemelerin ışını
farklı şiddette geçirdiğini gözlemledi. Bunu anlamak için
fotoğrafsal bir malzeme kullanıyordu. Tarihteki ilk tıbbi X ışını
radyografisini de (Röntgen filmi) yine bu deneyleri sırasında
gerçekleştirdi ve 28 Aralık 1895 yılında bu önemli keşfini resmi
olarak duyurdu. Ancak X ışınını bulduğu zaman deneylerinde elini
kullandığı için aşırı dozda X ışınından parmaklarını kaybetti.
rnOlayın fiziksel açıklaması 1912 yılına kadar net olarak
yapılamasa da, buluş fizik ve tıp alanında büyük heyecan ile
karşılandı. Çoğu bilim adamı bu buluşu modern fiziğin başlangıcı
saydı.