Tarihte 9 Kasım
1936 - Montreux Boğazlar Sözleşmesi yürürlüğe girdi.
rnMontrö Boğazlar Sözleşmesi, Türk Boğazlarından (Çanakkale ve
İstanbul) geçiş rejimini ve boğazlar bölgesinin güvenliği işlerini
düzenleyen sözleşmedir. 1923'te Lozan Antlaşması ile birlikte
imzalanan Boğazlar Sözleşmesinin yerine geçmiştir.rn
Türkiye, Lozan Antlaşması'yla birlikte imzalanan Boğazlar
Sözleşmesinin getirdiği kısıtlamalardan dolayı daima kaygı içinde
bulunmuştu. Sözleşmenin imzalandığı tarihlerde güncelliğini koruyan
silahsızlanma ümitlerine güvenen Türkiye'nin silahlanma yarışının
tekrar başlamasıyla duyduğu huzursuzluk giderek artmıştı. Türkiye,
duyduğu bu huzursuzluğu ve boğazların statüsünde değişiklik
yapılması yolundaki teklifini konu ile ilgili imzacı devletlere
duyurduğunda farklı kutuplarda yer almaya başlayan bu devletlerin
hemen hepsinden ortak bir anlayış görmüştü. İngiliz Dışişleri
Bakanlığının 23 Temmuz 1936 tarihli bir notasında konu hakkında şu
görüşlere yer verilmiştir: "Türkiye'nin Boğazlar Sözleşmesi'nin
değiştirilmesi ile ilgili isteği haklı kabul edilmektedir."
rnBoğazların statüsü ve gemilerin geçiş rejimi ile her zaman
yakından ilgilenen Birleşik Krallık'ın Türkiye'yi desteklemesine
paralel olarak Balkan Antantı Daimi Konseyi'nin 4 Mayıs 1936'da
Belgrad'da yaptığı toplantıda Türkiye'nin teklifini destekleme
kararı alınmıştır. Türkiye'nin girişimi Lozan Boğazlar
Sözleşmesi'nin diğer akitleri tarafından da kabul edilince
boğazların rejimini değiştirecek olan konferans, 22 Haziran 1936'da
İsviçre 'nin Montrö kentinde toplanmıştır. İki ay süren
toplantılardan sonra 20 Temmuz 1936'da Bulgaristan, Fransa, Büyük
Britanya, Avustralya, Yunanistan, Japonya, Romanya, Sovyetler
Birliği, Yugoslavya ve Türkiye tarafından imzalanan yeni Boğazlar
Sözleşmesi ile Türkiye'nin kısıtlanmış hakları iade edilmiş ve
boğazlar bölgesinin egemenliği Türkiye'ye geçmiştir. Türkiye daha
önce Sovyet Rusya ile yaptığı anlaşma uyarınca (saldırmazlık
antlaşması) Sovyetler Birliğinin de desteği alınmıştır.