Tarihte Bugün 17 Eylül

1941 - İngiliz ve Sovyet işgali altındaki İran'da Şah Rıza Pehlevi tahtan indirildi, yerine oğlu Muhammed Rıza Pehlevi geçti.rnrnŞah Rıza Pehlevi 1925-1941 yıllarında İran'ın şahı. Rıza Han ve Farsçada Büyük Rıza Şah (Farsça: رضا شاه کبیر) adlarıyla da bilinir. rnrnŞah Rıza Pehlevi Kaçar Hanedanının son şah olan Ahmet Kaçarı devirerek Pehlevi Hanedanını kurdu. Kurduğu Pehlevi rejimi laik, milliyetçi, militarist ve anti-komünist bir rejimdi. rnrnİngilizlerin İran'daki güçleri onu çok rahatsız ediyordu. Aslında yıllardır ufak tefek İngilizlerin isteklerini yerine getirmemeye başlamıştı. Örneğin 1931'de kraliyet hava yollarının İran üzerinden uçmasını reddetmişti. Ama Lufthansa'nın İran üzerinden uçmasına müsaade etmişti. Ve 1932'de İngilizleri tek taraflı olarak William Knox D’Arcy ile yapılan petrol anlaşmasını ve takiben Anglo-Persian petrol anlaşmasını feshetti. Anlaşma 1961'de sona erecekti ve anlaşma İran'ın petrol gelirinin sadece __5_5_5__16'sının İran devletine verileceğini söylüyordu. Rıza Şah __5_5_5__ 21 talep etti. İngilizler ise boyun eğmek zorunda kaldılar. Reformlar devam ediyordu ve Rıza Şah artık yabancı kimselerle yapacağı her anlaşmada çok dikkat ediyordu.rnrnDünyada işler değişmişti artık Almanya’da Adolf Hitler Aryanlerin üstün ırk olduklarını söylüyordu. İran'ınsa soyu Aryenlere uzanıyordu. İngilizlerin elini ülkeden kesmek istedi, böylece “Tam bağımsız İran” hayali gerçek olacaktı. Moskova cephesi kötü durumdaydı. İttifak güçleri Ruslara İran toprakları üzerinden mühimmat göndermek istedi. Rıza Şah bu öneriyi reddetti. Bu cevabın karşılığında ittifak güçleri ülkeye girmeye başladı. 1941 ağustosunda Ruslar kuzeybatıdan, İngilizler güneyden ülkeye girdi. Rıza Şah orduya hazır ol emrini verdi. Ancak ordunun hazırlığı bu hamlenin karşılığında yetersizdi. Zamanında Ruslardan satın alınmış olan silahlar Ruslara karşı işlemiyordu. Yine de İran yabancıların politik hilelerine kurban gitmişti. Yabancılar İran'a girdiler, Rıza Şah daha fazla gerginlik ve kargaşanın yaşanmaması için istifa etmek zorunda kaldı, Mohammad Ali Furughi'nin yaptığı diplomatik çabalar sonucu Britanya Rıza Şah'ın oğlu Muhammed Rıza Pehlevi'nin, Rıza Şah'ın yerine tahta oturmasını kabul ettiler. rnrnBritanyadan gelen mesajda: “Veliahtınızın sizin yerinize tahta oturmasını kabul ediyoruz ama majestelerini başka bir seçenek olduğunu düşünmesinler.” diyordu.