Tarihte Bugün 2 Kasım
1917 - Filistin'de Yahudilere yurt verilmesini öngören Balfour
Deklarasyonu, yayınlandı.
rnBalfour Deklerasyonu, Lloyd George'un başbakanlığındaki İngiliz
savaş kabinesinde dışişleri bakanı olan Arthur Balfour'un
girişimiyle başlatılan ve sonuçta Filistin'de bir Yahudi devletinin
-İsrail- kurulmasıyla sonuçlanan girişimdir. 1917 yılındaki bu
deklerasyon, ilk Balfour Deklarasyonudur. Balfour girişimiyle 1926
yılında, İngiliz sömürgeleri konusunda ikinci bir Balfour
Deklarasyonu yapılmıştır.
rnLord Arthur Balfour, 2 Kasım 1917 tarihinde uluslararası Siyonist
hareketin liderlerinden olan Lord Rothschild'e bir mektup
göndererek, Filistin topraklarında bir Musevi devleti kurulması
konusunda İngiliz hükümetinin destek vereceğini bildirmiştir.
İngilizlerin Araplara yatırım yaptığı bir dönem olduğu için,
bildiride ‘ülkedeki öteki sakinlerin medeni ve dinsel haklarının
ihlal edilmemesi’ şart koşulmuştur. Osmanlı Devleti'nin Orta Doğu
topraklarının İngiltere ve Fransa arasında paylaşılması protokolü
niteliğindeki Sykes-Picot Antlaşması ve Mekke Şerifi Hüseyin ile
İngiltere'nin Mısır'daki Yüksek Komiseri McMahon arasında gizli
olarak imzalanan McMahon Antlaşması ardından yapılan bu girişim,
böyle bir maddeyi gerektirmiştir.
Balfour Deklarasyonu olarak bilinen bu mektupta İngiliz Dışişleri
Bakanı Balfour, Siyonist lider Rothschild’e şöyle hitap
etmekteydi:
rn"Saygıdeğer Lord Rothschild, Majestelerinin Hükümeti adına
kabineye sunulan ve kabul edilen Yahudi Siyonist isteklerini
sempati ile karşılayan müteakip deklarasyonu iletmekten memnuniyet
duyarım.
"Majestelerinin Hükümeti, Filistin'de Museviler için bir milli yurt
kurulmasını uygun karşılamaktadır ve bu hedefin
gerçekleştirilmesini kolaylaştırmak için elinden geleni yapacaktır.
Filistin'deki mevcut Musevi olmayan toplumların sivil ve dini
haklarına ve başka ülkelerde yaşayan Musevilerin sahip oldukları
hak ve politik statülerine zarar verecek hiçbir şeyin yapılmayacağı
açıkça anlaşılmalıdır.
rnBu deklerasyonu Siyonist Federasyonu'nun bilgisine sunmanızdan
memnuniyet duyacağım.
rnSaygılarımla Arthur James Balfour"
rnBu mektupla İngiliz Hükümeti, Müslüman Arapların çoğunlukta
bulunduğu Filistin bölgesini Yahudilere yurt olarak göstererek, bu
bölgede bir Yahudi Devleti’nin kurulmasını desteklemiş ve böylece
İsrail Devleti’nin kurulması yolunda en büyük adımlardan biri
atılmıştır.rn
Siyonist liderlerden H. Weizman ve N. Skoly’un çabalarıyla
yayımlanan bu mektubun ardından yapılan girişimlerle Filistin
bölgesi Yahudi göçmenlerin yerleşimine resmen açılmıştır. Ancak ne
yazık ki Filistin’e taşınan Yahudiler sadece bölgeye yerleşmemiş
Haganah, Irgun, Stern gibi terör örgütleri kurarak Filistin halkı
üzerinde baskı ve şiddet uygulamaya başlamıştır. I.Dünya savaşı
sürecinden itibaren başlayan bu gelişmeler savaşın son bulmasından
sonra hızlanarak devam etmiş Filistin halkı kendi topraklarında
teröre şiddete maruz kalan bir halk olmuştur. II.Dünya savaşının
ardından da 14 Mayıs 1948’de İsrail devleti bölgede resmen
kurulmuştur.rnrnBu mektup ve bunun ardından gelişecek olan olaylar,
dünya Siyonist kesimin desteğinin İtilaf Devletleri yönüne
çekilmesinde önemli rol oynamıştır. Ayrıca ABD tarafından da
desteklenmiştir. Amerika, Orta Doğu'da bir Musevi devletinin
bulunmasının, Orta Doğu politikaları için sağlam bir dayanak
oluşturacağı varsayımında bulunmuştur.rnrnLord Balfour'un bu
mektubu üzerine yürütülen girişimler, 1918 yılında Fransa'nın,
hemen ardından da İtalya'nın desteğini sağlamıştır. ABD başkanı
Thomas Woodrow Wilson, Ekim 1918 ayında deklerasyonu
desteklediklerini açıklamıştır.
Söz konusu deklerasyon, Orta Doğu'da bir İsrail Devletinin
kurulmasına giden sürecin önemli bir kilometre taşıdır.