Tarikte 16 EKİM
16 EKİM 1945 - Tarihe Ankara Cinayeti olarak geçen, üst düzey
bürokratların adının karıştığı cinayet gerçekleşti.
Ankara cinayeti, 1945 yılında Ankara'da işlenen, üst düzey
bürokratların adının karıştığı bir cinayettir.
16 Ekim 1945 tarihinde, Ankara'da Doktor Neşet Naci Arzan'ın Ulus
Samanpazarı'ndaki muayenehanesinde Genelkurmay Başkanı Kâzım
Orbay'ın oğlu Haşmet Orbay tarafından yedi kurşunla vurularak
öldürülmesi olayıdır. Ankara Valisi Nevzat Tandoğan, Haşmet`in
Robert Kolej`den arkadaşı olan ve onunla aynı evi paylaşan Reşit
Mercan'ı ayağına getirtir ve ona bu cinayeti mutlaka üstlenmesi
gerektiğini söyler. Mercan da, çaresiz istenileni yapar ve ertesi
gün karakola gidip teslim olur. Cinayeti ben işledim der.
Mahkeme kurulur. Katil benim diyen Mercan`a 20 yıl, Haşmet Orbay'a
da Ona silahı ben verdim dediği için, sadece bir yıl ceza
verilir.rn
Ancak, basın hadisenin peşini bırakmaz. Bunun üzerine Yargıtay,
mahkemenin ilk kararını bozar ve davayı da Ankara`dan alarak Bolu
Ağır Ceza Mahkemesine gönderir. Bolu'daki yargılamalarda, mahkemede
katilin Haşmet Orbay olduğu ortaya çıkar, aynı anda, cinayetin Vali
Tandoğan tarafından kasten örtbas edildiği, hatta cebren başkasına
yüklenildiği de ortaya çıkar. Cezalar, bu yeni duruma göre
kesilir.
Mahkemenin kararını Yargıtay'da bozduran ve gelişmelerin seyrini
Tandoğan aleyhine olacak şekilde değiştirmeye sebep olan dönemin
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Fahrettin Karaoğlan, 16 Haziran 1946
tarihinde otomobili içinde ölü bulunmuştur. Tanık olarak çağrıldığı
mahkemede sanık durumuna düşen Ankara'nın 17 yıllık valisi,
belediye başkanı ve aynı zamanda CHP İl Başkanı olan Nevzat
Tandoğan, aniden bunalıma girip 9 Temmuz 1946 gecesi kafasına bir
kurşun sıkarak intihar etmiştir. Bu olaydan sonra 30 Temmuz 1946
tarihinde Genelkurmay Başkanı Kâzım Orbay görevinden istifa
etmiştir.
1945'te Tito liderliğindeki Yugoslavya'nın yönetimi altındaki
Bosnalı Müslümanlar için de yardım paraları toplanmış; ancak, o
tarihlerde toplanan ve miktarı bilinemeyen bu paralar da yerine
ulaştırılamamıştır. Ankara'da muayenehane sahibi ve S.S.C.B Ankara
Büyükelçiliği'nin doktoru Neşet Naci Arzan bu yardım parasını
toplamaktaydı.rn
Bir iddia öldürülme nedeninin Orbay ile birlikte yürüttükleri
casusluk faaliyeti olduğu, diğer iddia ise Bosna için bu paraların
zimmete geçirilmesi olduğudur. Ancak, gerçek hiçbir zaman tam
olarak aydınlatılamamıştır.rn
Tarihe Ankara Cinayeti olarak geçen olayın sanıkları Reşit Mercan
ve Haşmet Orbay'ın Robert Kolej'den arkadaşları Çorum eski
milletvekili İhsan Tombuş, işlenen bu cinayetin —ana sebebi hariç—
hemen bütün yönlerini araştırmış ve topladığı bilgileri aynı isimle
kitap haline getirmiştir. Bu kitabı daha sonra aynı isimle film
haline getirilmiştir.