Elektrikte torba fatura dönemi

Kayıp ve kaçak başta olmak üzere özelleştirilen dağıtım şirketlerine faturalar üzerinden yapılan aktarımlara karşı oluşan tepki karşısında EPDK; kamunun çıkarlarını korumak yerine, kamuoyunun bilgilenme hakkını dahi yok ederek, elektrik faturalarına karartma uyguladı. Böylece EPDK, kuruluş yasasının daha ilk maddesinde yazan "şeffaf elektrik piyasası" hükmünü ihlal etti.

EPDK`nın açıkladığı yeni yıl tarifesi ile tüketicilerden tahsil edilen, "enerji maliyeti, perakende satış hizmet bedeli, iletim bedeli, kayıp ve kaçak bedeli, sayaç okuma bedeli, dağıtım bedeli" maliyetleri görünmez kılındı. Fon ve vergiler hariç olmak üzere faturalar yoluyla tahsil edilen 6 kalem "dağıtım bedeli" ve "perakende enerji bedeli" adı altında torba haline getirildi.

EMO tarafından, EPDK`nın yayımladığı yönetmelik, tebliğ ve kurul kararına dayalı usul ve esasları üzerinden yapılan incelemeler sonucunda "dağıtım bedeli" adı altında toplulaştırılan kalem içerisine; dağıtım şirketlerinin gelir gereksinimine ilişkin hesaplamalarla belirlenen bedellerin yanında "kayıp ve kaçak bedeli, iletim bedeli ile sayaç okuma bedeli"nin de dahil edildiği tespit edildi. Torba haline getirilen dağıtım bedeli ile tarifelerde açıklanan kayıp ve kaçak bedeli artık bilinemeyecek. Kamunun elindeki iletim sistemi için yapılan tahsilatın miktarı da saklandı. Böylece dağıtım şirketlerinin baskısıyla bu şirketlere aktarılan kalemler yükseltilirken, iletim bedelinin düşük tutulması gibi 31 Mart elektrik kriziyle gündeme gelen iletim sisteminin ihtiyaçlarına ilişkin tartışmalar da örtülmüş oldu. 

Yüksek Zamda Enerji Maliyetleri Değil "İflas" Resti Etkili Oldu
Tarifede 1 Ocak 2016`dan önce perakende satış hizmet bedeli ve perakende enerji bedeli olarak iki ayrı kalemde görülen tutar tek kaleme indirildi. Ekim 2015 tarifesinde 2 kalemin toplamı 20.58 kuruş iken, 1 Ocak 2016`dan itibaren yapılan yüzde 3.72`lik zamla 21.34 kuruşa yükseltildi.

EMO tarafından yapılan hesaplamaya göre; fatura başına 0.592 TL olarak tahsil edilen sayaç okuma bedeli yaklaşık 200 kilovat saatlik tüketim dikkate alınarak torba haline getirilen dağıtım bedelinin açıklanan 1 kilovat saatlik birim bedeline dahil edildi. Dağıtım bedeli torbasına atılan kalemlerde toplamda yüzde 10.04`lük zam yapılarak, kilovat saat başına 10.76 kuruştan 11.84 kuruşa çıkarıldı. 

Enerji maliyetlerini içeren perakende enerji bedelindeki artış yüzde 3.7 iken, dağıtım bedeli adı altındaki kalemde yapılan artışın yüzde 10`u aşması; yapılan zammın büyük ölçüde enerji maliyetleri artışından değil, dağıtım şirketlerine yapılan aktarımdan kaynaklandığını göstermektedir. Bu artış; dağıtım şirketlerinin bir süredir kurdaki artışı gerekçe göstererek, özelleştirme bedellerini ödeyememe durumlarına ilişkin olarak "iflas" resti çekmelerinin etkili olduğunu ortaya koymaktadır. Kullanıcıların ödeyecekleri faturalar üzerinden şirketler kurtarılmak istenmektedir. 

Konutlardan 1 Yılda Fazladan 1.8 Milyar TL Toplanacak
Zamlar sonucunda fon ve vergiler hariç olmak üzere 1 kilovat saat başına elektriğin bedeli konut kullanıcıları için 31.05 kuruştan yüzde 6.9`luk zamla 33.18 kuruşa yükseltildi. Ancak bu fonsuz tarifedeki zam oranı sayaç okumanın fatura başına alınıyorken yeni tarifede dağıtım bedeli içine dahil edilmiş olması nedeniyle gerçekte zam oranı yüzde 5.9 oldu. Yapılan zammın 4 kişilik bir ailenin asgari 230 kilovat saatlik tüketimi üzerinden faturalarına yansıması ise 5.3 TL olacak. Böylece asgari tüketim karşılığında bir hanenin elektrik faturası aylık 89.4 liradan 94.7 liraya çıkarıldı. Yılbaşından itibaren yapılan zamla birlikte aylık mesken kullanıcılarından asgari tüketim gerçekleştirmeleri durumunda; aylık 151.8 milyon, 1 yıllık ise 1.8 milyar TL fazladan tahsil edilecek.

Bu gizleme ve saklama operasyonunun arkasında, kayıp ve kaçak hedefleri başta olmak üzere dağıtım şirketlerini gözeten kararları ve yandaş şirketler için yaratılan ayrıcalıkları görünmez kılma arayışı yatmaktadır. Nitekim 31 Aralık 2015 tarihli Resmi Gazete`de yayımladıkları yeni düzenleme ile kayıp ve kaçak oranları yüksek olan dağıtım şirketleri için özel bir statü oluşturularak, başta "kayıp ve kaçak hedeflerini yükseltme" olmak üzere şirketler için kullanıcılardan tahsilat yapacakları yeni kapılar yaratılmıştır. 

Yargının verdiği karar ortada iken kayıp ve kaçak bedellerini önce faturada şimdi de tarifede gizlemeye çalışmakla bir sonuç elde edemeyeceklerdir. Elektrik kullanıcılarının başvurduğu mahkemelerin talepleri doğrultusunda; tahsil edilen kayıp ve kaçak bedellerini dağıtım şirketleri ve EPDK bildirmekle yükümlüdür.

Bilinmelidir ki kamu yararı doğrultusunda faaliyetlerini sürdüren Elektrik Mühendisleri Odası bu konunun peşini bırakmayacaktır. Bugüne kadar yaptığımız gibi kamuoyunu en doğru şekilde bilgilendirmeye çalışacaktır.  

1 OCAK 2016 KONUTLAR İÇİN ASGARİ TÜKETİM ÜZERİNDEN AYLIK ELEKTRİK FATURASI-TL

4 kişilik ailenin asgari tüketimi (kWh)

1 Ekim 2015 Birim Fiyat (TL)

1 Ocak 2016 Birim Fiyat (TL)

1 Ekim 2015 Fatura Toplamı (TL)

1 Ocak 2016 Fatura Toplamı (TL)

1 Ekim 2015-1 Ocak 2016 Fark (TL)

1 Aylık Faturadaki Zam Oranı (%)

Tüketim

230

0,20578

0,21343

47,33

49,09

1,76

3,7

Perakende

İletim

230

0,10471

0,11841

24,08

27,2343

2,56

10,4

Dağıtım

Kayıp ve Kaçak Bedeli

Fatura başına sayaç okuma*

0,0029

0,592

Fon ve vergiler hariç fiyat

0,3105

0,3318

72,00

76,32

4,32

6,0

Enerji Fonu

1,00

1,00

0,47

0,49

0,02

3,7

TRT Payı

2,00

2,00

0,95

0,98

0,04

3,7

Bel. Tük.Ver.

5,00

5,00

2,37

2,45

0,09

3,7

KDV Öncesi Toplam

75,79

80,25

4,46

5,9

KDV

18,00

18,00

13,64

14,44

0,80

5,9

Genel Toplam TL

89,43

94,69

5,26

5,9

*Fatura başına her sayaç okuma için sabit olarak tahsil ediliyordu. Yeni uygulama ile dağıtım bedeli içine dahil edildi.