Tarihte 22 Eylül
22 Eylül, Gregoryen Takvimi'ne göre yılın 265. (artık yıllarda 266.) günüdür. Yıl sonuna kadar kalan 100 gün vardır.
22 Eylül ayrıca Dünya Otomobilsiz Yaşam Günü'dür.
22 Eylül 1792 - Fransa'da Cumhuriyet ilan edildi.( 1. Cumhuriyet Dönemi )
rn1789 Fransız Devrimi'nin ilk yıllarında krallık devam etmiştir. Ama 1789'un 20 Ağustos'unda İnsan Hakları Bildirisi yayımlanmış ve kralın yetkileri kısıtlanmıştı. Böylece, Fransa fiilen meşrutî bir krallık olmuştu.
1792 yılında Fransa, iki Alman devlet Prusya'nın ve Avusturya'nın saldırısına uğradı (Verdun ve Valmy muharebeleri).
Kral XVI. Louis'nin , gizli saklı düşmanla ilişki içinde olduğu saptandı. Kral, Prusya'ya kaçarken yakalandı. Krallık lağvedilip, 22 Eylül 1792'de Cumhuriyet ilan edildi.
Cumhuriyet'in bayrağının mavi-beyaz-kırmızı renklerde, marşının Marsaillaise, şiarının (slogan) özgürlük, eşitlik, kardeşlik olduğu kabul edildi. rnrnAma bu Cumhuriyet, devrimcilerin iç çatışmaları nedeniyle bir türlü yerine oturmaz. Terör dönemlerinden geçilir, ama rejimin, Cumhuriyet adını taşıması 1804 yılında, Napolyon Bonapart'ın kendini imparator ilan etmesine kadar devam etmiştir.
22 Eylül 1908 - Bulgaristan, Osmanlı'dan bağımsızlığını ilan etti.
Bulgaristan'ın ilk sakinleri Hint-Avrupa kökenli bir kavim olan Traklardır. Milatla birlikte ülke önce Roma İmparatorluğu, sonraysa Bizans İmparatorluğu egemenliğine girer.Bizans İmparatorluğu yıkılıncaya değin Bizans ile savaşıp hâkimiyet alanlarını genişleten Bulgarlar, 1018-1186 yılları arasında yeniden Bizans İmparatorluğu'nun egemenliğine girmiştir. 14. yüzyılda Türklerin Rumeli'ye çıkmasından sonra bağımsızlıklarını yitirerek Osmanlı Devleti'nin egemenliğine girmişlerdir.
rnOsmanlı Devleti'nin gerilemeye başlaması ve Çarlık Rusyası'nın da desteğiyle, Balkanların tümünde olduğu gibi Bulgaristan'da da ulusal kurtuluş hareketi alevlenmiş, 93 Harbi'nden yenilgiyle çıkan Osmanlı Devleti, Bulgaristan'ı 1878 yılında içişlerinde bağımsız prenslik olarak, 1908 senesinde ise tam bağımsız çarlık olarak tanımıştır.
I. Dünya Savaşı'nda Osmanlılarla aynı cephede savaşa katılan Bulgaristan, II. Dünya Savaşı'na da Almanya saflarında katılarak her iki savaştan da yenilgiyle çıkmıştır.
II. Dünya Savaşı'nın ardından Balkanlar'da ilerleyen Sovyet ordusunun da yardımıyla Georgi Dimitrov önderliğinde sosyalist rejime geçen ülke, soğuk savaş yıllarında Varşova Paktı'nın üyesi olarak kalmıştır.
22 Eylül 1919 - Türkiye İşçi ve Çiftçi Sosyalist Fırkası kuruldu.)
rnTürkiye İşçi ve Çiftçi Sosyalist Fırkası, Eylül 1919'da İstanbul'da, Mehmed Vehbi (Sandal), Vedat Nedim (Tör), Ali Nizamî, Mümtaz Fazlı (Taylan), Nurullah İsmâil (Yeğenoglu), Dr. Şefik, Hüsnü Bey gibi sosyalistler tarafından kurulan parti.)
rnAlmanya'ya eğitim için gidip sosyalist fikirlerin etkisinde kalan gençler, Temmuz 1919'da İstanbul'a gelip, parti kurma çalışmalarına başladılar. Eylül 1919'da kuruluşu tamamlayarak bir kısmı Anadolu'ya geçti. Bir kısmı ise İstanbul'da çalışmalarını sürdürdü. İstanbul'da kalanlar, III. Enternasyonal'e girerek gizli çalışmalarını sürdürdüler. Bazı üyeler bu tutuma karşı koymak için direndiler. Vedat Nedim (Tör), Şevket Süreyya (Aydemir), İsmâil Hüsrev (Tökin), Burhan Asaf (Belge) Sovyetler Birliği'nin görüşlerini kabul etmedikleri için partiden çıkarıldılar.)
rnFırka, II. Meşrutiyet yılları boyunca işlenmiş olan Osmanlı tarzı sosyalizm tipinden farklı bir ideoloji sunarak, Marksist-Leninist fikirlere önem verdi. "Kurtuluş" dergisinde bu fikirleri işledi. İstanbul'daki fırka mensupları "Aydınlık" dergisinde toplandılar. Anadolu'dakiler ise, Türkiye Halk İştirâkiyûn Fırkası'nın kurucuları olarak "Yeni Hayât" dergisini çıkardılar. Ağır tenkitlere uğrayan Aydınlıkçılar, halka ve köylüye hitâp etmek için "Orak-Çekiç" dergisini çıkardılar. Diğer sosyalistlerle birleşerek ortak cephe kurmak isteyen bu fırka mensupları, 1919 seçimleri öncesinde bu yönde çalıştıysa da başarı gösteremedi. Fakat işçi hareketleri tertip etmekten geri kalmadılar. Daha sonra da aynı türden teşebbüsleri başarısızlıkla sonuçlandı.rn