Bina sağlamlık testi nasıl yapılır? Sağla binalar nasıl anlaşılır?

6 Şubat tarihinde Kahramanmaraş'ta meydana gelen ve 10 ilde birden yıkıma neden olan depremlerin ardından insanlar yaşadıkları binaların sağlam olup olmadığını sorgulamaya başladı. Ardından mühendisler açıklamalarda bulundu. İşte detaylar...

BİNANIN DEPREME KARŞI DAYANIKLI OLUP OLMADIĞI NASIL ANLAŞILIR?

Öncelikle binanın yaşına bakılması gerektiğini dile getiren uzmanlar, 2000 yılından önce yapılmış binaların eski deprem yönetmeliğine göre inşa edildiğini ve beton kullanılmamış olabileceğini belirtiyor. Ayrıca binanın bodrum katına inilmesi gerektiğini söyleyen uzmanlar, orada rutubet, demirlerde paslanma, kolonlarda ve kirişlerde çatlaklar varsa binada sorun olabileceğini dile getiriyor.

Bodrum katları haricinde binanın kolon ve kirişlerinde çatlak olup olmadığı incelenmeli. Yalnızca bu bilgilerin yeterli olmadığını belirten uzmanlar bunlara ek olarak sağlam bir zemin üzerinde değilse, dere veya denize yakınsa ya da dolgu alanının üzerindeyse bina ile ilgili soru işaretlerinin artacabileceğini belirtiyorlar.

 Uzmanlar 1999 depreminden sonra yapılan hasar raporlarının tekrardan ortaya çıkarılması gerektiğini vurgularken, ayrıca o dönemde yapılmış çalışmaların sonucunda olumsuz bir şey varsa bu da binanın sağlamlığı için gösterge olabileceğini söylüyor.

Başka önemli bir gösterge ise tapu. Belediyeden onay almış projesine uygun yapılmış binalar, yapı izin belgesi (iskan belgesi) alır ve bu belge ile kat mülkiyet tapusu çıkar. İskan belgeniz varsa bina yönetmeliğine uygun şekilde yapılmış demektir.

BİNA SAĞLAMLIK TESTİ İÇİN NEREYE BAŞVURULMALI?

Binaların sağlamlığını kontrol ettirmek için başka bir seçenek ise deprem testi yaptırmak. Belediye ve diğer kuruluşlara başvurarak bina deprem testi yaptırılabilir. 

Başvurunun ardından yetkililer binayı kontrol ediyor ve detaylı inceleme sonrası uzman şirketlere yönlendiriyor. Yapılan incelemelerin ardından binada riskli bir durum varsa rapor hazırlanıyor ve gerekli işlemler yapılıyor.

Uzmanlar vatandaşlar hasar raporu alırken endişe duydukları tahliye ve bina yıkım sürecinden de bahsediyor. Vatandaşlar deprem testini yaptırıp raporu görmeyi talep ediyor. Kentsel dönüşüm projelerinde de aynı durum geçerli bu yüzden ikilem oluşuyor.

Riskli binalara çürük raporu veriliyor ve 60 gün içinde binanın elektrik ve suyu kesilerek tahliye işlemi gerçekleştiriliyor ve bina yıkılıyor. Bu yüzden kişiler testleri yapmaktan kaçınıyor. 

Ancak vatandaşlar özel kuruluşlardan veya İBB'ye başvurarak bilgi edinmek için deprem dayanıklılık raporu talep edebilirler, karot testi alınmadığı için farklı testler ve incelemeler yapılıyor ve konuşularak binanın durumu anlatılıyor. Bu şekilde bilgi amaçlı başvurulduğunda ve rapor istendiği için 60 gün sınırlaması getirilmiyor, herhangi bir tahliye işlemi belediye tarafından gerçekleşmiyor.

BİNA DAYANIKLILIK TESTİ NASIL YAPILIYOR?

Betornarme binalarda betonların ana taşıyıcı olduğunu dile getiren uzmanlar, betonlara karot testinin yapıldığını söylüyor, ancak bazı uzmanlara göre karot testi ne kadar yüzde yüz sonuç verse bile binaya zarar verebiliyor. İnşaat mühendisleri röntgen aletine benzer bir alet ile binanın tespitini gerçekleştiriyor.

Bu alet demirlerde bir paslanmanın geçekleşip gerçekleşmediği gösteriyor. Bilgiler geldikten sonra binanın deprem güvenlik analizi için özel yazılımlar ile bina, dışarıdan nasıl görünüyorsa aynı şekilde modelleme çıkarılıyor.

Bina içindeki tüm yük verileri sisteme giriliyor ve bir deprem simülasyonu yapılıyor. Bölgede öngörülen deprem simüle ediliyor bu şekilde hasar raporu oluşturuluyor.

DAYANIKLILIK TESTİNİ BİR KERE YAPTIRMAK YETERLİ Mİ?

Yönetmelik değiştikçe testler tekrardan yapılıyor. Her depremin ardından deprem yönetmeliği bir öncekinin eksikliğini gidermek için yenileniyor. 

YENİ EV ALIRKEN NELERE DİKKAT EDİLMELİ?

Uzmanlara göre yeni ev alırken 2000 senesinden sonra inşa edilmiş ve beton kullanılmış bina tercih edilmesi önemli. Bina örnek olarak 2007 senesinde yapıldıysa, hazır beton kullanıldıysa, kat mülkiyet tapusu alındıysa, onaylanan projeye uygun yapılmışsa, iskan belgesi varsa ve gereken kontroller yapılsıysa soru işareti olmasına gerek yok.