Cumhurbaşkanı Erdoğan İnsan Hakları Eylem Planı'nı açıkladı

 Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Beştepe Millet Kongre ve Kültür Merkezi'nde İnsan Hakları Eylem Planı Tanıtım Toplantısında konuşma yaptı.

Açıklamadan öne çıkan başlıklar şöyle:

İnsan Hakları Eylem Planı, değişim ve reform irademizin devam ettiğinin ve devam edeceğinin bir örneğidir. Yaklaşık 2 yıl önce Yargı Belgesi Strateji reformunu paylaşırken yeni reformların başlangıcı olduğunu söylemiştik. Ülkeyi yönetme sorumluluğu üstlendiğimiz günden beri attığımız adımların şahidi milletimizin kendisidir. Bugün açıklayacağımız eylem planı değişim ve reform irademizin devam ettiğinin ve edeceğinin örneğidir

İnsan Hakları Eylem Planı'nın hazırlığında asıl belirleyici, milletimizin ihtiyaç ve talepleri olmuştur. Her reform, daha özgürlükçü, daha katılımcı, daha çoğulcu demokrasiye ulaşma konusunda milletimizle aramızdaki duygu ve düşünce birliğinin eseriydi, İnsan Hakları Eylem Planı da böyledir.

Milletimizin beklentileri doğrultusunda oluşturulan Eylem Planı'ndaki her bir faaliyetin arkasında geniş tabanlı bir istişare süreci vardır. İnsan Hakları Eylem Planı, 2 yıllık bir zaman diliminde uygulanmak üzere hazırlanmıştır.

TÜRKİYE'NİN TEMEL POLİTİKA BELGESİ OLACAK
İnsan Hakları Eylem Planı, Cumhuriyet'in 100. yılına girmeye hazırlanan Türkiye'nin temel politika belgesi olacak. Plan, mevzuat ve idari faaliyetleri hukuki öngörülebilirlik, şeffaflık ve hesap verilebilirlik temelinde ele alacak. Mülkiyet hakkına, kazanılmış haklara, suç ve cezanın şahsiliğine, masumiyet karinesine güçlü bir vurgu yapılan planla, bu alanlarda çeşitli değişiklikler hedefleniyor.

Bunun yanı sıra planda, yargının bağımsızlığını ve tarafsızlığını, hakimlik teminatını ve adalete erişimi güçlendirecek önemli faaliyetler öngörülüyor.

YENİ MİLAT ANLAMINI TAŞIYOR
Planın nihai amacının "yeni ve sivil bir anayasa yapmak" olduğu belirtiliyor. 2 Mart, bu nedenle aynı zamanda yeni anayasa çalışmaları için milat anlamı taşıyor.

REFORM VE İLERLEME İRADESİNE DAYANIYOR
İnsan Hakları Eylem Planı, 2019 yılında Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından açıklanan Yargı Reformu Stratejisi ile 11. Kalkınma Planı temelindeki reform ve ilerleme iradesine dayanıyor.

Uygulamadaki sorunların çözümüne yönelik üst düzey farkındalık ve güçlü bir koruma sisteminin oluşturulmasını öngören Eylem Planı ile hak ve özgürlükler alanını geliştirici değişiklikler, mülkiyet hakkı ve sözleşme hürriyetine ilişkin kişileri koruyucu faaliyetler de hedefleniyor.

Yargı bağımsızlığı ve adil yargılanma hakkının güçlendirilmesinin de ön planda tutulduğu çalışmada, hukuki öngörülebilirlik ve şeffaflık, ifade, örgütlenme ve din özgürlüklerinin korunması geniş yer alıyor.

Kırılgan kesimlerin korunması, toplumsal refahın güçlendirilmesiyle ilgili önemli adımları içeren İnsan Hakları Eylem Planı'nda ayrıca kişinin maddi ve manevi bütünlüğü, özel hayatının güvence altına alınması, mülkiyet hakkının daha etkin korunması, yargı bağımsızlığının güçlendirilmesi, insan hakları konusunda üst düzey idari ve toplumsal farkındalık oluşturulması amaçlanıyor.

Eylem Planı, insan hakları standartlarının yükseltilmesine yönelik 9 amaç ve 11 temel ilkeden oluşuyor.

Planda yer alan 11 temel ilke şöyle:

1- İnsan, doğuştan sahip olduğu vazgeçilmez haklarıyla yaşar. Devletin temel amaç ve görevi, bu hakları korumak ve geliştirmektir.

2- İnsan onuru, bütün hakların özü olarak hukukun etkin koruması altındadır.

3- Dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebepler temelinde hiçbir ayrımcılık söz konusu olmaksızın herkes hukuk önünde eşittir.

4- Kamu hizmetinin herkese eşit, tarafsız ve dürüst biçimde sunulması, bütün yönetsel faaliyetlerin temel özelliğidir.

5- Mevzuat, tereddüt doğurmayacak şekilde açık, net, anlaşılır ve öngörülebilir kurallar içerir, kamu otoriteleri bu kuralları hukuk güvenliği ilkesinden ödün vermeden hayata geçirir.

6- Sözleşme özgürlüğüne, hukuki güvenlik ilkesi ve kazanılmış hakların korunması prensibine aykırı olarak hiçbir şekilde müdahale edilemez.

7- Devlet, girişim ve çalışma hürriyetini rekabete dayalı serbest piyasa kuralları ile sosyal devlet ilkesi çerçevesinde korur ve geliştirir.

8- Adli ve idari işleyiş; masumiyet karinesi, lekelenmeme hakkı ve ceza sorumluluğunun şahsiliği ilkelerini koruyan, gözeten ve güçlendiren bir yaklaşımı merkezine alır.

9- Hiç kimse, eleştirisi veya düşünce açıklaması nedeniyle özgürlüğünden yoksun bırakılamaz.

10- Bağımsız ve tarafsız yargı ile korunan hukuk devleti, hak ve özgürlükler ile adaletin teminatı olarak her alanda tahkim edilir.

11- Haklarının ihlal edildiğini iddia eden herkes, etkili kanun yollarına zahmetsiz şekilde erişebilmelidir. Adalete erişim, hak ve özgürlüklere saygının merkezindedir.

İnsan Hakları Eylem Planı'nın 9 amacı ise şunlar:

1- Daha güçlü bir insan hakları koruma sistemi

2- Yargı bağımsızlığı ve adil yargılanma hakkının güçlendirilmesi

3- Hukuki öngörülebilirlik ve şeffaflık

4- İfade, örgütlenme ve din özgürlüklerinin korunması ve geliştirilmesi

5- Kişi özgürlüğü ve güvenliğinin güçlendirilmesi

6- Kişinin maddi ve manevi bütünlüğü ile özel hayatının güvence altına alınması

7- Mülkiyet hakkının daha etkin korunması

8- Kırılgan kesimlerin korunması ve toplumsal refahın güçlendirilmesi

9- İnsan hakları konusunda üst düzey idari ve toplumsal farkındalık

EYLEM PLANININ HAZIRLIK SÜRECİNDE YAPILANLAR
İnsan Hakları Eylem Planı'na ilişkin Adalet Bakanlığı tarafından yürütülen 1,5 yıllık hazırlık sürecinde, toplumun her kesimi çalışmalara dahil edildi.

Ulusal ve uluslararası sivil toplum kuruluşlarından sendikalara, barolardan hukuk fakültesi dekanlarına, hakim, savcı ve avukatlardan akademisyenlere kadar tüm kesimlerin görüşleri alınarak hazırlanan İnsan Hakları Eylem Planı için gayrimüslim cemaat temsilcilerinin de aralarında bulunduğu 1571 kişinin katılımıyla 5 çalıştay ve 53 toplantı yapıldı.

2 BİN 380 SAAT ÇALIŞILDI
Bu süreçte Eylem Planı'nda görev alan hukukçu, akademisyen ve bürokratlar, yaklaşık 2 bin 380 saat çalıştı.

Ayrıca, hazırlık sürecinde 2014-2019 Eylem Planı'nın uygulama sonuçları AİHM, Anayasa Mahkemesi ve Yüksek Mahkeme kararları, Avrupa Konseyi ve Birleşmiş Milletler'in ilgili komitelerinin rapor ve tavsiye kararları, Avrupa Birliği ülke raporları ile AGİT belgeleri ve diğer ülkelerin Birleşmiş Milletler'e sunduğu İnsan Hakları Eylem Planları'na ilişkin analizler de yapıldı.

Siyasi partiler kanununda değişiklik yapmak için kapsamlı bir çalışmayı başlatıyoruz. İnsan Hakları Tazminat Komisyonu AYM'ye başvuruya gerek kalmaksızın uzun yargılamadan kaynaklı tazminatları karşılayacak. Barolar, STK'lar ve üniversitelerden temsilcilerinin katılacağı bağımsız bir izleme kurulu kuruyoruz. Kırılgan gruptakiler başta olmak üzere suç mağduru vatandaşlarımıza destek olarak yeni mağduriyetler yaşamasının nüne geçmek istiyoruz. Çocuklar, kadınlar, engelliler ve yaşlılar başta olmak üzere psikososyal destek hizmetlerinin etkinliğini arttırıyoruz.

Hukuk devletinin bağımsız, tarafsız bir mahkemelerin varlığı ile vücut bulacağı inancıyla yeni adımlar atıyoruz. Kararların adil olmasının yanında makul sürede verilmesi gerekiyor. Terfi ve teftiş mekanizmasını kararların yeterli gerekçeyle yazılıp yazılmadığı gibi objektif performans kriterleri çerçevesinde yeniden yapılandırıyoruz. Yargı kararlarında da dilimizin en yüksek temsilini bekliyoruz. Yargı kararlarının anlaşılabilir olmasına ilişkin meslek öncesi ve meslek içi faaliyetlerini arttırıyoruz. HSK'nın denetim alanını genişletiyoruz.

Adil kararın makul sürede verilmesini temin için yargıda hedef süre uygulamasını yaygınlaştırıyoruz. Aynı uygulamayı istinaf ve adli tıp içinde getiriyoruz. Kararın 30 gün içinde yazılmasını zorunlu kılıyoruz. Elektronik tebligat uygulamasına yurtdışındaki vatandaşlarımızı da dahile diyoruz. İddianamelerin mağdur ve müştekilere de tebliğ uygulamasını başlatıyoruz. Dosyaya sonra giren belgelerin taraflara tebliğini de zorunlu hale getiriyoruz. Maddi durumu yetersiz olanlara verilen hizmet için avukatlardan alınan vergi oranını düşürüyoruz. Kamu avukatlarının çalışma esaslarını düzenliyor, özlük haklarını düzeltiyoruz. Dava, noter, masraflarını sadeleştiriyoruz. E-duruşma uygulamasını tüm hukuk mahkemelerine yaygınlaştırıyoruz. Adli yardıma elektronik ortamda başvurulmasını sağlıyoruz.

Eylem Planımızın üçüncü amacı hukuki öngörülebilirlik ve şeffaflıktır. Özünde hukuk güvenliği ilkesi var. Mevzuatımız kişiler ve idare yönünden tereddüte yer vermeyecek şekilde açık ve uygulanabilir olmalıdır. Eylem planıyla idarenin iş ve işlemlerinde şeffaflığı daha da güçlendiriyoruz. İdareye yapılan başvurularda cevap verme süresini 60 günden 30 güne indiriyoruz. Kişilere idari mekanizmalar nezdinde iş yapma kolaylığı yapacak tüm adımları atıyoruz.

İstinaf ve temyize başvurma süresi gerekçeli kararın tebliği ile başlayacak. Yargıdaki ünvanlı görevler için kıdem şartı aranacak. Hakim ve savcı yardımcılığımı sisteme kazandırıyoruz. Yargıda ihtisaslaşma giderek daha önemli hale geliyor. Finans, sendika, kamulaştırma,, bilişim suçlarında ihtisas mahkemeleri kuruyoruz. Hakimlere destek olacak mahkeme uzmanı kadrosu ihtisas ediyoruz.

Bilirkişilik bölge kurullarını yeniden yapılandırıyoruz. Yetersiz ve hatalı raporları alışkanlık hale getiren bilirkişileri derhal sicilden çıkarıyoruz. Dosyaların sırasıyla otomatik tenzih edilmesini sağlıyoruz.

Eylem Planımızın 4. amacı ifade, örgütlenme ve din özgürlüklerinin korunması ve geliştirilmesidir. Herkesi eşit değerde gören insan odaklı bir yönetim anlayışıyla hareket ediyoruz. Basın- yayın ve internet yoluyla işlenen suçlarda gazetecilerin mesleki faaliyetlerinin kolaylaştırılmasına yönelik tedbirler geliştiriyoruz. Herkesin kendi dini bayramlarında izinli sayılmasını sağlıyoruz. Nefret suçuna ilişkin soruşturma kılavuzları hazırlıyoruz.

İFADE ALMA İŞLEMİ 7 GÜN 24 SAAT YAPILACAK
Eylem Planı'nın 5. amacı kişi özgürlüğü ve güvenliğinin güçlendirilmesidir. Tutuklamanın bir koruma tedbiri olduğu yönünde mevzuatta önemli değişiklikler yaptık. Süresi, kapsamı, gerekçesi konusunda yapılan değişiklikler önemli bir iyileşme sağlamıştır. Tutuklamada ölçülülük ve orantılılık kapsamında katalog suçlarının kapsamını daraltıyoruz. Sulh ceza hakimliklerinin tutuklama kararlarına karşı dikey itiraz usulü getiriyoruz. ;Otelde gece yarısı gözaltına alma işlemlerine son veriyoruz. İfade alma işlemi 24 saat yapılacak. Mazeretsiz olarak duruşmaya gelinmemesi halinde davanın düşürülmesine ilişkin düzenleme yapıyoruz.

KADINA YÖNELİK ŞİDDET
6. amacı kişinin maddi ve manevi bütünlüğü ile özel hayatının güvence altına alınmasıdır. Sistematik işkence iddiaları artık geride kalmıştır. Olay yeri, arama işlemlerinin kayıt altına alınmasını zorunlu hale getiriyoruz. 2012'de yürürlüğe giren 6284 sayılı kanun kendi alanında çok ileri bir düzenlemedir. Tek bir kadının dahi şiddet mağduru olmadığı güne kavuşana kadar bu mücadeleyi sürdüreceğiz. Eşe karşı işlenen suçlarla ilgili öngörülen ağırlaştırılmış sebebi boşanmış eşi de kapsayacak şekilde genişletiyoruz. Şiddet mağduru kadınlara avukat görevlendirilmesini sağlıyoruz. İletişimin dinlenmesi ile ilgili elde edilen kayıtların beraat kararı verilmesi halinde yok edilmesini sağlıyoruz. Hükümlü ve tutuklularının yakınları ile görüntülü görüşme, mektup alıp verme gibi işlemlerde teknolojiden yararlanılacak.

7. amaç başlığı mülkiyet hakkının daha etkin korunmasıdır. Kamulaştırma ile ilgili tüm mevzuatı yeniden ele alıyoruz. Valilikler nezdinde idari bir başvuru yolu getiriyoruz. Kamulaştırmasız el atma eylemlerinden kaynaklı davaların öncelikli görülmesini sağlıyoruz. İcra ve iflas kanunu ile ilgili yönetmeliğin mülkiyet hakkını koruyacak şekilde yeniden düzenliyoruz. İmar Planı Denetleme sistemi oluşturuyoruz. Kamu idarelerinin taraf olduğu uyuşmazlıklarda pilot dava usulü getiriyoruz. Aynı konudaki uyuşmazlıklar bakımından bağlayıcılığı olmasını sağlıyoruz. İdarenin haklı olduğu belli olan vatandaşa git davanı aç, kazan öle gel tavrına son veriyoruz. Tapu siciline konulan kısıtlamaları elektronik ortamda malik ve ilgililerin erişimine açıyoruz.

Planın 8. amacı toplumsal refahın güçlendirilmesi ve kırılgan kesimin korunmasıdır. Çocukların siber zorbalıktan korunmasına yönelik çalışmaları en üst seviyeye çıkarıyoruz. Kimsesiz çocukların bakım ve gözetiminin daha etkin sağlanması için tüzel kişilik uygulamasını hayata geçiriyoruz. Duruşmalara hakim ve savcıların cübbe giymeksizin katılımına imkan sağlıyoruz. Ortaöğretim müfredatına gönüllülük çalışmaları koyuyoruz. Gençleri aile kurmaları yönünde teşvik için evlilik yardımının kapsamını genişletiyoruz.

9. ve son amaç başlığı insan hakları konusunda üst düzey idari ve toplumsal... Sosyal, siyasi, kültürel alanda insan odaklı uygulamaların geliştirilmesini sağlayacak hazırlıkların içindeyiz. Hakim, savcı ve avukatlara yönelik eğitim faaliyetlerinde AYM ve İHM içtihatlarını içerecek şekilde insan hakları konusunu merkeze alıyoruz.