İPOTEKLİ HAYATLAR..
Ergenlik ahh ergenlik. Çalkantılı, zor, köşe bucak kaçılası ergenlik…
Hiç söz dinlemiyor, bilgisayarın başından kalkmıyor, bir de asi, çatır çatır cevap veriyor. Odasından çıkmıyor, bir çift kelam etmiyor, sanki beni hiç duymuyor. Fırtınalı ve stresli zamanlar.. da daha fazlasına ihtiyaç yok mu sizce de? Fırtınada gemisini karaya güvenli bir şekilde ulaştıran kaptanlar yok mu? Nasıl başarıyor? Denizi biliyor, fırtınayı tanıyor. Gemiyi o dev dalgalarla dans ettiriyor. Fırtınayla, dalgayla inatlaşıyor mudur sizce? Ben sana şimdi gününü gösteririm diyor mudur? Yakınlarda ulaşılabilir bir güvenli liman varken, kendi hedeflediğine götürmek için zorluyor mudur şansını?
Ergenlik büyümenin el ve ayaklardan başladığı, vücudunda günbegün değişimlerin olduğu, bu fiziksel değişimlere ergenin duygusal olarak eşlik etmesi gerektiği, beynin güvenliği sağlayan alanların yavaş yavaş geliştiği ve hormonlardaki değişimlerle duyguların inişli çıkışlı olduğu uzun yıllar süren muhteşem bir süreç. Tüm bunların içinde kendi kimliğini yarattığı, kendini var ya da yok ettiği bu muhteşem yıllarda anne baba ve toplum hep birlikte bir varoluş ya da yokluk hikayesi yazılmasında çok güçlü bir etkiye sahip. Bu etkiye dikkatinizi çekmek ve bu noktada Ne Yapmalıyım? sorusunu sormanızı sağlamak ve en sağlıklı cevapla ergen çocuklarınızı ya da sizden doğmamış iletişim içinde olduğunuz tüm diğer kimlik bunalımının eşiğinde ya da içinde olan geleceğin yetişkinlerini sağlıklı bir şekilde desteklemenizi istiyorum.
Dünyanın tüm kaosu ve başarılı olmaları beklenen sınavların da eşliğinde büyük bir mücadeleyi tüm bu yukarda bahsettiğim değimlerle de baş ederek aşmak ve kendilerine anlamlı, özlerinin temsil ettiği bir kimlik yaratmak zorunda olan orta çağda minyatür yetişkinler olarak görülen bugünlerde haklarında olumlu olumsuz yorumlar yaptığımız ergenlerin en büyük sorumluluğu kendilerini inşa etmeleri. Siz ona tuğla mı vermek istiyorsunuz yoksa bir bina inşa edip sonra da karşıdan bunu ben yaptım diye gururlanmak mı? Üzgünüm. Ama söylemek zorundayım. Gözlemlerim onun yerine bu binayı inşa etmeye çalışan anne babaların çoğunlukta olduğunu söylüyor. Onun özünü hiç görmeden ona gelecek inşa etme çabaları kendi içine hapsolmuş ruhlardan bir dünya yaratmaktan başka hiç bir işe yaramayacak. Usta bir kaptanı taklit et, ona yalnızca ihtiyacı olduğunda bir kaç tuğla ver, kendini tanıması, yapılandırması için onunla sohbet et (Dinleyen ol), yaşamıyla ilgili hedefler koyarken uzman yardımı alması için destekle. Sev, daha çok sev ve hep sev…
James Marcia Kimlik Statüsü Kuramında, ergenlerin kimlik oluşturup oluşturamadığı durumlara odaklanmış ve 4 statü belirlemiş.
Başarılı Kimlik: Aktif bir araştırma sürecinden sonra ergen kendisi ile ilgili belirli karalar almış, yaşamı için amaçlar belirlemiş ve gelecek için hedefler belirlemiştir. Kendi tercihleriyle kimlik krizini çözümleyebilmiştir. Kendi ailelerinin ve sosyal çevrelerindeki bireylerin dini, siyasi ve geleneksel inançlarını incelemişler ve kendilerine uygun olanları tercih ederek diğerlerinden vazgeçmişlerdir.
Moratoryum (kararsız) kimlik: Kimlik araştırma süreci devam eden, kimlik bunalımını yoğun bir şekilde yaşayan ergen henüz belirli bir amaç ve hedef belirlememiştir. Bu bireyler ailelerinin ve sosyal çevrelerinin tercihleri ile kendi tercihleri arasında sıkışmıştırlar, kimlik krizi devam etmektedir. Birey kimlik arayışına devam etmektedir.
İpotekli (bağımlı,hazır) Kimlik: Kimlik bunalımı yaşamamış olan ergen, araştırma yapmamış ve ebeveyn ve akranlarının kendisine sunduğu kimliği kabul etmiştir. Bu bireylerin kimlikleri ailelerince ipoteklidir. Kendisi ile ilgili kararları aile verir, bağımlı bir kişilik yapısı oluşur ve sorumluluk bilinci gelişemez.
Dağınık (Kargaşalı) Kimlik: Çeşitli seçenekleri incelemişseler de yaşamlarında belirli bir yönelime ilgi duymamıştır. Yani kimlik konusunda bir girişimleri yoktur ve bu durum onları rahatsız da etmemektedir. Kimlik bunalımı yaşamazlar. Bu kişiler genellikle etkileşimin az olduğu ve yönlendirmenin bulunmadığı ailelerde yetişmişlerdir.
Her bir statü ile ilgili çevrenizdeki örnekleri bulmaya çalışın. Başarılı kimlik tanımına uyan kişilerin gözlerindeki ışıktan, ipotekli kimlikleri tükenmiş hallerinden tanıyacaksınız.
Bitirirken bir kitap tavsiyesi yerinde olur gibi.. Richard Bach’ın “Martı Jonathan Livingston” bir martının kendi özünü yaşama çabaları ve ruhunun özgürlükle buluşmasını anlattığı muhteşem hikayesini okuyabilirsiniz.