Noel Nedir? Niçin ve Nasıl Kutlanır?

Noel kelimesi o devrin putperest toplumlarında yeni yıl kutlamalarının adı olarak kullanılmış. Roma imparatorluğu döneminde ise mutlu bir olayın karşılanması durumlarında halkın “Noel noel” diye bağırdığı bilinmektedir. Bu konuda başka bir tespit ise Noel sözcüğünün Fransızca haber veya yeni anlamına gelen “Nouvelle” kelimesinden türediğidir.

Noel’le aynı anlamda ve özellikle İngilizce konuşan ülkelerde kullanılan Christmas, Yunanca “Khristos (Mesih)” ve avam Latincesindeki “Messa” (Efkaristiya ayini) kelimelerinin birleşmesinden oluşmuştur. Messa sözcüğünün kökeni Latincede”missa” yollama, Gönderme Anlamına da gelmektedir. Ayinlerin sonunda cemaatin dağılması anlamında kullanıldığı düşünülmektedir.

Noel Ne Zaman ve Ne İçin Kutlanır?

Hristiyan olan ülkelerde her yıl 25 Aralık tarihinde İsa’nın doğumu olarak kutlanan Noel, Doğuş Bayramı, Kutsal Doğuş veya Milât Yortusu isimleriyle de bilinmektedir. Hristiyan olmayan toplumlarca da büyük bir sevinç ve coşkuyla kutlanan Noel, dini içeriği olmayan, sadece eğlence amaçlı, hediyeleşme ve yeni bir yılı karşılamak amaçlı kutlanmaktadır.

Noel, Hristiyanların çoğu tarafından 25 Aralık tarihinde kutlanır. 24 Aralık’ta Noel arifesiyle başlayan kutlamalar, bazı ülkelerde 26 Aralık akşamına kadar devam etmektedir. Doğu Ortodoks Kiliseleri (Ermeni Kilisesi), Jülyen takviminde 25 Aralık’a denk gelen 6 Ocak tarihini Noel olarak kutluyorlar. Hristiyanların çoğunlukta olduğu ülkelerde Noel tatili yılbaşı tatiliyle birleştirilir. Ülkemizde ise 31 Aralık’ta yeni yıl kutlamaları yapılır ve 1 Ocak tarihi resmi olarak “Yeni Yıl Tatili” ilan edilmiştir.

Noel Nasıl Kutlanıyor?

Hristiyan ülkelerde, Müslüman olan ve diğer inançlara sahip ülkelere göre daha renkli ve coşkulu bir şekilde kutlanan Noel hazırlıkları aylar öncesinden başlar. Bu hazırlıklar büyük bir özen içerisinde gerçekleştirilir. Advent döneminde yani Hristiyanların İsa’nın doğum tarihi olan 25 Aralık öncesinde 24 penceresi olan advent takvimleri hazırlanır. Bu takvimlerde her pencerenin ardına resimler veya şekerlemeler gizlenir, her gün bir tanesi açılır.

Bazı ülkelerde advent mumları yakılır ve okullarda İsanın doğumunun ve doğudan gelen üç müneccimin İsa’ya hediyeler getirişinin canlandırıldığı oyun ve gösteriler sahnelenir. Kiliselerde ve sokaklarda korolar halinde Noel ilahileri söylenir. Noel öncesindeki hafta sonlarında Noel partileri verilir. Noel ağaçları süslenir. Caddeler, sokaklar, alışveriş merkezleri, evlerin bahçeleri ve iç mekanları ışıklarla ve yeniyıl süsleriyle süslenir. Noel ağaçları büyük bir ihtişamla süslenir. İnsanlar birbirlerine hediyeler alırlar. Noel arifesinde Noel Baba’nın gelişi simgesel olarak canlandırılır. Çocuklar Noel Baba’nın getireceği söylenen hediyeleri heyecanla beklerler. İnsanlar Noel gecesinde süslenen Noel ağaçlarının altına koydukları hediyeleri birbirlerine verirler.

Çoğu ülkede Noel’in yeni yılla birleştiği 31 Aralık tarihinde, yeni bir yılı karşılamak geride bırakılan yılın yorgunluğunu atmak ve gelen yeni yıl için umut beslemek amacıyla “Yılbaşı Kutlamaları” yapılmaktadır. Bu kutlamalar Hristiyanlardaki dini amacından sıyrılmış ancak “Noel Geleneği” içerisinde yer alan hediyeleşme, sofralar hazırlayarak akraba ve arkadaşlarla kutlama yapma, noel ağacı süsleme, evlerin cadde ve alışveriş merkezlerin süslenmesi, “Noel Baba” kıyafetleri giyen insanların alışveriş merkezlerine müşteri çekmek amacıyla küçük hediyelerle doldurdukları torbalarından çocuklara küçük hediyeler dağıtması gibi eylemler gerçekleştirilmektedir. Bu durum, farklı kültürlerden alınan davranış alışkanlık ve geleneklerin bizim kültürümüze eğlence ve aile ve arkadaş bağlarının güçlendirilmesi amacıyla geçmesi olarak açıklanabilir.

Noelde Yenen Yiyecekler Nelerdir?

Birçok ülkede 25 Aralık öğleden sonrası Noel Yemeği hazırlanır ve yemekler ailecek yenir. Sofralarda her ülkenin kendi kültürüne göre farklı yemekleri bulunur. Ancak en çok Hindi Kızartması ve Sosis tüketilmektedir. Bazı ülkelerde yemekten sonra tatlı olarak kekin üzerine Noel Pudingi dökülerek servis edilir.

Noel arifesi gecesi evlerde Noel Baba ve geyikleri için yiyecekler bırakılır. ABD’de süt ve kurabiye bırakılırken ülkemizde ise likörlü şarap (şeri), meyveli tart ve havuç bırakılır.

Ülkemizde yeniyıl sofralarında yok yoktur. Hindi,pilav,börek, dolma,çeşitli şerbetli ve pudingli tatlılar,rakıya meze olacak yiyecekler (Rus Salatası, Haydari, Tarator, Peynir), diğer içkiler ve içeceklerle yenmesi için kuruyemiş veya tuzlu fıstık, içki tüketilmiyorsa meyve suyu ve asitli içecekler ve daha sayamadığım birçok yiyecek ve içecek yeni yıl sofralarında yerini alır. Genç nüfusun yoğun olduğu bir ailede, gençler genellikle dışarıda eğlenmeyi tercih ettiklerinden bu yiyecekler bir çoğu ebeveynlere kalır.