Şahmeran nedir? Şahmeran efsanesi nasıldır? İşte detaylar...

Şahmeran veya Şahmaran, Türk-İran-Irak-Kürt ve Anadolu mitolojilerinde rastlanan bir varlıktır. Bu varlık, akıllı ve iyicil olarak tanımlanan bellerinden aşağısı yılan, üstü ise insan şeklindeki Maran adı verilen doğaüstü yaratıkların başında bulunur. Hiç yaşlanmadığına ve ölünce ruhunun kızına geçtiğine inanılır.Sözcüğün etimolojisi Farsçadan gelir. Şah ve maran kelimelerinin birleşmesinden oluşur. Maran, Farsçada yılanlar anlamına gelir. Şah, erkekler için kullanılan bir unvandır ancak Şahmeran’a ilişkin tüm efsanevi kayıtlarda ve Şahmeran efsanelerine özgü tüm betimlemelerde varlık dişidir.

Şahmeran Hakkında Anadolu’daki Rivayetler

Anadolu’da Şahmeran’ın yaşadığına inanılan birçok yer var. Rivayetlerden biri Mersin’in Tarsus ilçesinde yaşadığına ilişkindir. Bir diğer rivayet ise Adana’daki Ceyhan ile Misis arasındaki Yılankale’de yaşadığını gösterir.Yılanların şahı olarak bilinen Şahmeran, efsaneye göre bir yeraltı ülkesinde yılanlarıyla birlikte yaşamaktadır. Öldürülmesi olayı Şahmeran hakkındaki efsanelerin ortak sonudur.Şahmeran ile tanışan ilk insanın ismi bazı kaynaklarda Belkıya olarak geçer. Bazı kaynaklarda isim Camşab olarak değişir. Kimi kaynaklarda ise Şahmeran’la ilk buluşan kişinin Lokman olduğu anlatılıyor.

Cemşab ve Şahmeran

Şahmeran hakkında bilinen en önemli efsanelerden biri Cemşab ile olandır. Efsane şu şekilde dile getirilir:

 ‘Tarsus’ta binlerce yıl önce yedi katlı yeraltında yaşayan yılanlar varmış. Meran adı verilen bu yılanlar, akıllı, şefkatli ve barış içinde yaşarlarmış. Meranların kraliçesine Şahmeran denirmiş. Şahmeran genç ve güzel bir kadınmış. Efsaneye göre, Şahmeranı gören ilk insan Cemşab’mış. Cemşab geçimi için odun satan fakir bir ailenin oğluymuş. Bir gün Cemşab ve arkadaşları bal dolu bir mağara keşfetmişler. Balı çıkarmak için Cemşab’ı aşağıya indiren arkadaşları paylarına daha çok bal düşmesi için onu orada bırakıp kaçmışlar. Cemşab mağarada bir delik görmüş ve buradan ışık sızdığını farketmiş. Cebindeki bıçak ile deliği büyütünce, ömründe görmediği kadar güzel bir bahçe görmüş. Bu bahçede eşi benzeri olmayan çiçekler, havuz ve pek çok yılan görmüş. Uzun yıllar burada yaşamış ve Şahmeran’ın güvenini kazanmış. Yıllar sonra, ailesini çok özlediğini söyleyip gitmek için yalvarmış. Bunun üzerine Şahmeran kendisini salıvereceğini, ancak yerini kimseye söylemeyeceğine dair söz vermesini istemiş. Şahmeran’a söz verip ailesine kavuşan Cemşab uzun yıllar verdiği sözde durarak Şahmeran’ın yerini kimseye söylememiş. Bir gün ülkenin padişahı hastalanmış. Ülkenin veziri hastalığın çaresinin Şahmeran’ın etini yemek olduğunu söylemiş ve her yere haber salınmış. Cemşab kuyunun yerini söylemeye zorlanmış. Cemşab mecbur kalıp kuyunun yerini gösterince Şahmeran bulunup dışarı çıkarılmış. Şahmeran Cemşab’a; ‘Beni toprak çanakta kaynatıp suyumu Vezire içir, etimi de Padişaha yedir’ demiş. Böylece vezir ölmüş padişah da iyileşip Cemşab’ı veziri yapmış. Efsaneye göre Şahmeran’ın öldürüldüğünü yılanlar o günden beri bilmemektedirler. Tarsus’un, Şahmeran’ın öldürüldüğünü öğrenen yılanlar tarafından bir gün istila edileceği rivayet edilir.’

Yılanların Anası Şahmeran Hakkında İlginç Bilgiler:

 Fars kökenli olarak bilinen ve Türk kültüründe de önemli bir yer kaplayan Şahmeran Efsanesi hakkında pek çok ilginç bilgi var.Şarkılar, filmler, kitaplar ve aksesuarlara konu olan Şahmeran’ın gizemli ve ilginç yönleri şu şekilde:

Yeryüzündeki tüm yılanların Şahmeran’dan türediğine inanılır.
Yerin yedi kat altında yaşar ve tüm yılanlara hükmeder.
Tüm Şahmeran efsanelerinde Şahmeran’ın krallığına kabul edilen genç erkek yer alır.
Genç erkek karakter çoğu hikayede Lokman Hekim ya da Camsab’tır.
Camsab, arkadaşları tarafından ormandaki bir kuyuda bırakılan bir çocuktur.
Lokman Hekim, kaderi dünyanın en başarılı doktorlarından biri olmak olan bir genç olarak bilinir.

Şahmeran, her derde deva olabilecek, her hastalığı iyileştirebilecek bir yaratıktır.
Lokman Hekim onu bulduğunda yaralı haldedir.
Lokman Hekim onu sarayına taşır. Bunun karşılığında da Şahmeran, tıp bilgisini Lokman Hekim ile paylaşır.

Günümüzde tıp sembolündeki yılanın Şahmeran olduğu düşünülür.
Efsanelerde Şahmeran mutlaka ölür ve ölüm hamamda gerçekleşir.
Şahmeran öldüğünde vücudu üç parçaya bölünür ve kaynatılarak suyu çıkarılır.
Üç sudan birinin tedavi edici özelliği vardır. Biri öldürücüdür. Diğeri ise içene tıp konusunda eşsiz bir bilgelik verir. Lokman Hekim, efsaneye göre bilgelik veren suyu içer ve dünyaca tanınan ünlü bir tıp insanına dönüşür.

Şahmeran’ın hükümdarlığı altındaki yılanlar Şahmeran’ın öldüğünü öğrenmemiştir. Şahmeran saraydan çıkarken diğer yılanlara önce hamama gideceğini oradan da bir düğüne katılacağını söylemiştir. Yeraltındaki yılanlar yeryüzündeki davul seslerini her duyduğunda düğünün devam ettiğini düşünür.
Kıyamet günü geldiğinde ve davullar sustuğunda yılanlar, Şahmeran’ın öldüğünü anlayacaktır. Sonra onun öcünü almak için yeryüzüne çıkarak, hamamlardan başlamak üzere her yeri istila edeceklerdir.

Şahmeran hikayesi son derece popülerdir ve popüler kültürde kendine yer edinir.Zülfü Livaneli’nin yönettiği Şahmeran filmi günümüzde en popüler Şahmeran konulu filmler arasındadır. Zeynep Avcı ve Zülfü Livaneli’nin sen