Tarihte 13 Ekim
1995 - İngiliz fizikçi Joseph Rotblat ve içinde bulunduğu
antinükleer grup, Nobel Barış Ödülü'nü aldı.
rnSir Joseph Rotblat, (d. 4 Kasım 1908 – ö. 31 Ağustos 2005 ),
Polonya doğumlu İngiliz vatandaşlığına geçen fizikçi. rn
Nükleer serpinti üzerine yaptığı çalışmaların, Kısmi Nükleer Test
Yasağı Anlaşması'na önemli ölçüde katkısı oldu. 1973 yılındaki
kuruluşundan itibaren Bilim ve Dünya İlişkileri üzerine Pugwash
Konferansı'nın genel sekreterliğini yürüttü ve Russell-Einstein
Manifestosu'na imza attı. Pugwash Konferansları ile bağlantılı
olarak, Nükleer silahsızlanmaya yönelik çabalarından dolayı 1995
yılında Nobel Barış Ödülü'ne layık görüldü.
Józef Rotblat, babası Zygmunt'un yedi çocuğundan birisi olarak
(doğduğu esnada ikisi hayatta değildi.) 4 Kasım 1908 tarihinde
Polonya'nın Varşova şehrinde dünyaya geldi ve at arabasıyla ülke
genelinde cins at yetiştiriciliği işleri yaptı. Józef'in ilk
dönemlerinde I. Dünya Savaşı'nın patlak vermesiyle müreffeh yaşamı
değişti. Sınırların kapatılması ve ailesinin işi olan yerlerin
kamulaştırılması neticesinde yoksulluğa düştüler. Din onun için
arka planda olmasına rağmen daha sonra bir agnostik oldu.
Dünya Savaşı'nın sona ermesinden sonra, Varşova'da bir elektrikçi
olarak çalıştı ve o yıllarda bir fizikçi olmak için sürekli büyüyen
bir hırsı vardı. 1930 yılında tanıştığı ve bir edebiyat öğrencisi
olan Tola Gryn ile evlendi. Örgün eğitime devam etmeden 1932
yılında Özgür Polonya Üniversitesi fizik bölümünde fizik doktoru
oldu. 1938 yılında ise Varşova Üniversitesi'nde yüksek lisans
kazandı. Varşova Bilim Derneği Radyasyon Laboratuvarında Araştırma
Görevlisi olarak görev yaptı ve 1937 yılında Özgür Polonya
Üniversitesi Atom Fiziği Enstitüsü'nün asistanı daha sonra ise
müdürü oldu.
II. Dünya Savaşı'nın patlak vermesinden önce, fisyon sürecinde
nötron yayıldığını gösteren deneyler yaptı. 1939 yılında kısa süre
içerisinde çok sayıda fisyonların gerçekleşebileceği yönündeki
öngörüsü gerçek oldu ve önemli miktarda enerjinin serbest
kalabileceği belirlendi. Rotblat bunun bir sonucu olarak, bir
mikrosaniyeden daha az sürede bu sürecin bir patlamaya neden
olacağını hesapladı.
Ayrıca 1939 yılında nötronların yapısının ortaya çıkartılmasından
dolayı Nobel Fizik Ödülü'nü kazanan James Chadwick'in davetiyle
Liverpool Üniversitesi'ne çalışmaya gitti. Davet Polonya'da bulunan
Marie Curie'nin bağlantıları yoluyla gerçekleşmiştir. Chadwick,
temel nükleer reaksiyonları incelemek için siklotron adlı bir
parçacık hızlandırıcısı inşa etti ve Rotblat'ta Varşova'da benzer
bir makine inşa etmek istedi. Bu nedenle Liverpool'da Chadwick'e
katılmaya karar verdi. İngiltere'de eşini desteklemek için
zamanının olmayacağını düşünerek tek başına gitti. Çalışmalarında
çok fazla zaman geçmeden, Chadwick, Rotblat'ın gelirinin iki katı
tutarında bir araştırma bursu (Oliver Lodge Bursu) verdi ve 1939
yılının yaz aylarında kendisini geri getirmek isteyen eşi Tola'nın
yanına, evine döndü. Ağustos ayında eve dönen Rotblat hasta
olduğunda dolayı çalışmalarından geri kaldı ve bu esnada savaş
patlak verdi. Eşi Tola bu yıllarda Majdanek toplama kampında Yahudi
Soykırımında can verdi. Bu olay onun sonraki yaşamını derinden
etkiledi ve bir daha asla evlenmedi..