Tarihte 26 Ekim
1461 - Trabzon İmparatorluğu, Fatih Sultan Mehmet komutasındaki
Osmanlı güçlerine teslim oldu.
Trabzon İmparatorluğu ya da Tzaniti (Lazistan) Krallığı, Ortaçağ'da
Doğu Karadeniz'de kurulmuş yerel krallıktır.
Devletin kurucuları olan Komnene Hanedanı, General Isaac Komnene
zamanında Doğu Roma İmparatoru VI. Michael'e darbe yaparak tahtı
ele geçirmiş, 100 yıldan uzun bir süre Doğu Roma İmparatorluğu'nu
yönetmişlerdir. Fakat İstanbul'un Haçlılar tarafından işgal
edilmesinin ardından Komnene Hanedanı'nın üyeleri Aleks ile David,
halaları Gürcü Kraliçesi Büyük Tamara'nın yardımıyla ata yurtları
Karadeniz'e sığınmışlardır. Antik Kolkhis topraklarının doğu
uzantısı olan Phasis'e sığınan kardeşler daha sonra Trabzon'a sahip
çıkmışlardır.
Tüm iç karışıklıklar, veba salgını, depremler, İtalyan ve
Türkmenlerle girilen çatışmalar Trabzon İmparatorluğu'nu zayıf
düşürmüş ve Panaret'in Kronik'inde "felaket" olarak adlandırılan
Gürcistan'ın Timur tarafından işgali gerçekleşmiştir. 15. yüzyıla
girerken de Osmanlı Devleti ile Trabzon İmparatorluğu artık sınır
komşusu olmuşlardır. Aynı dönemde Türkmenler de Giresun'a
girmişlerdir. Trabzon, Osmanlı tarafından ilk kez 1440'larda
kuşatılmışsa da alınamamıştır. Yine akabinde Şeyh Cüneyd
önderliğindeki Türkmenler, Trabzon'u kuşatmışlarsa da geri çekilmek
zorunda kalmışlardır. Son olarak Fatih Sultan Mehmed 1461 yılında
140.000 kişilik ordusuyla gelerek yaklaşık 1 aylık bir direnişten
sonra şehri teslim almıştır.
Trabzon, Osmanlı fethinden sonra da aşağı yukarı eski yönetim
alanına göre eyalete çevrilmiş bu eyalete de Trabzon Eyaleti adı
verilmiştir. 1800'lerde de daha çok kültür ve ekonomik yapısına
göre yeniden organize edilen topraklar Canik(Samsun),
Gümüşhane(Canca), Lazistan(Caneti) ve Merkez (Trabzon) sancakları
olmak üzere 4 büyük idari bölümden oluşan Trabzon Vilayeti'ne
dönüştürülmüştür. Böylece Trabzon İmparatorluğu'nun kuruluşundan
cumhuriyetin ilanına dek varlığını koruyan idari yapıyla Trabzon
şehri yüzlerce yıl boyunca Samsun, Ordu, Giresun, Gümüşhane, Rize,
Artvin, Batum gibi illerin merkezi statüsünde olmuştur.