Tarihte 3 Aralık
1923 - Teşkilatı Esasiye Encümeni yeni anayasayı görüşmeye
başladı.
1921 Anayasası döneminde Türkiye Büyük Millet Meclisinin amacını
gerçekleştirinceye kadar sürekli toplantı halinde olması
öngörülmüştür. Bu durum seçimlerin yenilenmesi konusunda
tereddütlere sebep olmuştur. Daha sonra I. Meclis tarafından 1
Nisan 1923 tarihinde kabul edilen 369 numaralı Teşkilat-ı Esasiye
Kanun unun Madde-i Müzeyyelesinin İlgasına ve Tecdid-i İntihabata
Dair Heyeti-i Umumiye Kararı ile Anayasanın ek maddesi kaldırılmış
ve seçimlerin yenilenmesi kararlaştırılmıştır.rn
Seçimlerden sonra yeni oluşan Türkiye Büyük Millet Meclisinde, yeni
rejimin kurulmasına yönelik olarak önce Hilafetin İlgasına ve
Hanedanı Osmaninin Türkiye Cumhuriyeti Memaliki Haricine
Çıkartılmasına Dair Kanun kabul edilmiştir. 29 Ekim 1923 tarihinde
kabul edilen 364 sayılı Kanunla ise Anayasa değiştirilmiş ve
devletin yönetim şeklinin Cumhuriyet olduğu ilan edilmiştir. II.
Türkiye Büyük Millet Meclisi, Devletin yeniden yapılandırılması ve
ihtiyaçlara cevap verebilecek bir Anayasayı yapmak için de
hazırlıklara girişmiştir. Kanuni Esasi Encümeni tarafından, daha
önce verilmiş olan değişiklik teklifleri birleştirilerek bütün
hükümleri kapsayacak yeni ve tam bir Kanun hazırlanması uygun
görülmüştür. Encümen layihasında, dönemin Cumhuri Devletlerinin
anayasalarından da istifade edildiği belirtilmektedir.rn
Türkiye Büyük Millet Meclisindeki görüşmelerden sonra, 1924
Teşkilat-ı Esasiye Kanunu II. Dönem Türkiye Büyük Millet Meclisi
tarafından 20 Nisan 1924 tarihinde kabul edilmiştir. Tamamı 24
maddeden oluşan ve kısa bir metin olan 1921 Teşkilat-ı Esasiye
Kanunundaki eksiklikler, yeni kabul edilen bu Teşkilat-ı Esasiye
Kanunu ile giderilmiştir. 1924 Teşkilat-ı Esasiye Kanununun
kabulünde ilk kez üçte iki nitelikli çoğunluk ilkesi uygulanmış ve
milletin tek temsilcisi olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi, yasama
ve yürütme güçlerinin sahibi olarak kabul edilmiştir. Ancak,
yürütme yetkisinin Cumhurbaşkanı ve onun belirleyeceği Başbakanın
başkanlığında ayrı bir organ tarafından kullanılabilmesi bakımından
parlamenter sistem özelliği de göstermektedir. Devlet erkleri
Anayasada ayrı ayrı düzenlenmiştir.rn
1924 Teşkilat-ı Esasiye Kanunu yürürlükte kaldığı süre içerisinde
11 kez değişiklik görmüştür. İlk kez kabul edildiği 1924’ten 1945
yılına kadar 5 kez değişiklik yapılmıştır. 10 Ocak 1945 tarihinde
kabul edilen 4695 sayılı Kanunla 1924 Anayasasının dili tamamen
Türkçeleştirilmiş, Teşkilatı Esasiye Kanunu, Anayasa adını
almıştır. Daha sonra ise 24 Aralık 1952 tarihinde kabul edilen 5997
sayılı Kanunla tekrar eski Teşkilatı Esasiye Kanunu 1945 yılındaki
değişiklikten önceki haliyle ve tadilleriyle birlikte tekrar
yürürlüğe konulmuş, ayrıca bu kanun yerine konulmuş olan 10 Ocak
1945 tarihli ve 4695 sayılı Anayasa yürürlükten
kaldırılmıştır.rn
27 Mayıs 1960 Askeri Müdahalesi ile birlikte, siyasi faaliyetler
yasaklanarak Meclis ve Hükümet fesholunmuştur. Daha sonra, bu ara
rejim döneminde geçici bir anayasa düzeni oluşturmak amacıyla, 12
Haziran 1960 tarihli ve 1 sayılı, 1924 tarih ve 491 sayılı
Teşkilatı Esasiye Kanununun bazı hükümlerinin kaldırılması ve bazı
hükümlerinin değiştirilmesi hakkında geçici kanun kabul edilmiş,
Anayasanın yürürlükten kaldırılmayan hükümleriyle birlikte bu Kanun
yürürlükte olmuştur.rnrnKaynak :https://anayasa.tbmm.gov.tr