Tarihte 3 Aralık

1923 - Teşkilatı Esasiye Encümeni yeni anayasayı görüşmeye başladı.

1921 Anayasası döneminde Türkiye Büyük Millet Meclisinin amacını gerçekleştirinceye kadar sürekli toplantı halinde olması öngörülmüştür. Bu durum seçimlerin yenilenmesi konusunda tereddütlere sebep olmuştur. Daha sonra I. Meclis tarafından 1 Nisan 1923 tarihinde kabul edilen 369 numaralı Teşkilat-ı Esasiye Kanun unun Madde-i Müzeyyelesinin İlgasına ve Tecdid-i İntihabata Dair Heyeti-i Umumiye Kararı ile Anayasanın ek maddesi kaldırılmış ve seçimlerin yenilenmesi kararlaştırılmıştır.rn

Seçimlerden sonra yeni oluşan Türkiye Büyük Millet Meclisinde, yeni rejimin kurulmasına yönelik olarak önce Hilafetin İlgasına ve Hanedanı Osmaninin Türkiye Cumhuriyeti Memaliki Haricine Çıkartılmasına Dair Kanun kabul edilmiştir. 29 Ekim 1923 tarihinde kabul edilen 364 sayılı Kanunla ise Anayasa değiştirilmiş ve devletin yönetim şeklinin Cumhuriyet olduğu ilan edilmiştir. II. Türkiye Büyük Millet Meclisi, Devletin yeniden yapılandırılması ve ihtiyaçlara cevap verebilecek bir Anayasayı yapmak için de hazırlıklara girişmiştir. Kanuni Esasi Encümeni tarafından, daha önce verilmiş olan değişiklik teklifleri birleştirilerek bütün hükümleri kapsayacak yeni ve tam bir Kanun hazırlanması uygun görülmüştür. Encümen layihasında, dönemin Cumhuri Devletlerinin anayasalarından da istifade edildiği belirtilmektedir.rn

Türkiye Büyük Millet Meclisindeki görüşmelerden sonra, 1924 Teşkilat-ı Esasiye Kanunu II. Dönem Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından 20 Nisan 1924 tarihinde kabul edilmiştir. Tamamı 24 maddeden oluşan ve kısa bir metin olan 1921 Teşkilat-ı Esasiye Kanunundaki eksiklikler, yeni kabul edilen bu Teşkilat-ı Esasiye Kanunu ile giderilmiştir. 1924 Teşkilat-ı Esasiye Kanununun kabulünde ilk kez üçte iki nitelikli çoğunluk ilkesi uygulanmış ve milletin tek temsilcisi olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi, yasama ve yürütme güçlerinin sahibi olarak kabul edilmiştir. Ancak, yürütme yetkisinin Cumhurbaşkanı ve onun belirleyeceği Başbakanın başkanlığında ayrı bir organ tarafından kullanılabilmesi bakımından parlamenter sistem özelliği de göstermektedir. Devlet erkleri Anayasada ayrı ayrı düzenlenmiştir.rn

1924 Teşkilat-ı Esasiye Kanunu yürürlükte kaldığı süre içerisinde 11 kez değişiklik görmüştür. İlk kez kabul edildiği 1924’ten 1945 yılına kadar 5 kez değişiklik yapılmıştır. 10 Ocak 1945 tarihinde kabul edilen 4695 sayılı Kanunla 1924 Anayasasının dili tamamen Türkçeleştirilmiş, Teşkilatı Esasiye Kanunu, Anayasa adını almıştır. Daha sonra ise 24 Aralık 1952 tarihinde kabul edilen 5997 sayılı Kanunla tekrar eski Teşkilatı Esasiye Kanunu 1945 yılındaki değişiklikten önceki haliyle ve tadilleriyle birlikte tekrar yürürlüğe konulmuş, ayrıca bu kanun yerine konulmuş olan 10 Ocak 1945 tarihli ve 4695 sayılı Anayasa yürürlükten kaldırılmıştır.rn

27 Mayıs 1960 Askeri Müdahalesi ile birlikte, siyasi faaliyetler yasaklanarak Meclis ve Hükümet fesholunmuştur. Daha sonra, bu ara rejim döneminde geçici bir anayasa düzeni oluşturmak amacıyla, 12 Haziran 1960 tarihli ve 1 sayılı, 1924 tarih ve 491 sayılı Teşkilatı Esasiye Kanununun bazı hükümlerinin kaldırılması ve bazı hükümlerinin değiştirilmesi hakkında geçici kanun kabul edilmiş, Anayasanın yürürlükten kaldırılmayan hükümleriyle birlikte bu Kanun yürürlükte olmuştur.rnrnKaynak :https://anayasa.tbmm.gov.tr