Tarihte 4 Ekim
4 Ekim 1966 - Afrika'nın güneyindeki İngiliz sömürgesi
Basutoland bağımsızlığını ilan ederek Lesotho Krallığı'nı
kurdu.
Lesotho ya da resmi adı ile Lesotho Krallığı, Afrika kıtasının
güneyinde yer alan bir ülkedir. Ülke topraklarının tamamı Güney
Afrika Cumhuriyeti toprakları ile çevrilidir. 1868 yılından
Birleşik Krallık'tan bağımsızlığın kazanıldığı 1966 yılına kadar
Basutoland olarak adlandırılan ve parlamenter monarşi ile yönetilen
ülkenin başkenti Maseru'dur.
Lesotho'nun hakim olduğu topraklarda ilk hayat M.Ö. 25.000 yıl önce
Buşmanların bu bölgelere yerleşmesi ile başlamıştır. Bu topluluğun
geride bıraktığı mağara ve kaya çizimlerinin 5.000'e yakın bir
bölümü Lesotho'da bulunmaktadır. M.S. 4-5 yılları arasında Afrika
kıtasının güneyine gelen Bantu etnik grubunun bir kolu olan Nguni
topluluğu bu bölgeye gelerek çiftçi ve çoban olarak bu bölgelere
yerleşmişlerdir. 11.yy'dan itibaren kuzeyden gelen Basotho ve
Tswana toplulukları tarafından bölgeden uzaklaştırılmaya başlanan
Buşmanlar günümüzde bu bölgelerde hiç yok denecek kadar az bir
konumda bulunmaktadırlar. Özellikle günümüzde Güney Afrika
Cumhuriyeti'nin Özgür Devlet ili bölgesi ile Lesotho'nun batı
bölgelerinde yerleşik hayata geçen Bantular çiftçilik ve
hayvancılık ile uğraşmışlardır.
1830'lu yıllardan itibaren Boer halklarının Birleşik Krallık'ın
Afrika'nın güneyini Cape Kolonisi olarak ilhak etmesi neticesinde
yeni bir yurt arayışı içerisine girmesi ile başlayan ve kuzeye
ilerleyişlerini içeren Büyük Göç esnasında, Vaal nehrinin geçilmesi
ile karşı karşıya geldikleri Bantu toplulukları ile mücadeleye
girmişlerdir. Yeni kurulan Boer Cumhuriyetleri'nden biri olan Özgür
Orange Devleti'ne bağlı birliklerin Moshoeshoe hakimiyeti altındaki
toprakların iç kısımlarına girmesi sonucunda Britanya'dan yardım ve
koruma talep etmiş, bu talep neticesinde 1843 yılında Moshoeshoe
ile Britanya Cape Kolonisi yönetim arasında koruma anlaşması
imzalanmıştır. Ancak bu anlaşma Britanya'nın diğer Boer
Cumhuriyetleri ile olan ilişkilerinde sorun oluşturduğu
gerekçesiyle 1859 yılında iptal edilmiştir. 1865 yılında
gerçekleştirilen yeni bir saldırıda batı bölgelerinde kalan verimli
topraklara sahip yüksek yaylara sahip alanlarının Özgür Oranje
Devleti himayesi altına girmesini engelleyemeyen Moshoeshoe, tüm
egemenliklerini yitirmek üzere oldukları bir durumda, bölgenin
hakimiyetini tamamen Boerlere vermek istemeyen Britanya yardımı ile
topraklarını korumayı başarmıştır. Bu yardım sonrası 1868 yılında
Büyük Britanya bölgeyi Basutoland adı ile Britanya kolonisi olarak
ilan etmiştir. Her ne kadar Britanya kolonisi olsa da Moshoeshoe
diplomasi zaferi elde ederek bölgesini özerk bir konumda tutmayı
başarmıştır. Moshoeshoe'nin ölümünden bir yıl sonra, 1870 yılında
Basutoland özerkliğini kaybederek Cape Kolonisi'nin bir bölgesi
haline getirilmiştir.rn
Yeni liderleri I.Letsie önderliğinde Cape Kolonisi parlamentosunda
temsilci hakkı tanınmayan Basotho halkı Britanyalılara karşı
ayaklanmıştır. Yaşanan bu gelişmeler üzerine Basotholularda bulunan
ateşli silahlara el konulmuş ve kullanımına yasak getirilmiştir.
1879 yılında topluluk lideri Moorosi'nin başlattığı ayaklanma ile
1880 ile 1881 yılları arasında gerçekleştirilen Basotho Silah
Savaşı (Basuto Gun War) Britanya Cape Kolonisi için finansal açıdan
sıkıntılar yaratmış, yaşanan bu durumlar neticesinde Basotholand
1884 yılı itibariyle direkt olarak kraliyete bağlanarak kraliyet
kolonisi haline getirilmiştir.
1910 yılında Güney Afrika Birliği'nin kurulması ile bu birliğe
dahil olmayı tıpkı Bechuanaland (günümüzde Botsvana) ve Svaziland
gibi kabul etmeyen Basutoland, ilerleyen yıllarda kentleşme ve daha
iyi eğitim hizmetleri nedeniyle kraliyet sarayının etkisinin
azalmasına neden olmuştur. II.Dünya Savaşı sırasında birkaç bin
Basutoland askerlerinin müttefikler ordusunda yer alması ve bunun
sonucunda artan bağımsızlık talepleri Basotho Congress Party (BCP)
ve Basotho National Party (BNP) gibi bağımsızlık hareketlerinin
oluşmasına neden olmuştur. 1959 yılında atılan ilk koloni anayasası
imzası sonrası 1960 yılında II.Moshoeshoe'nun taç giyme yılında
gerçekleştirilen ilk özgür seçimler gerçekleştirilmiştir. 1965
yılında gerçekleştirilen ve BNP'nin zafer ile ayrıldığı bağımsız ve
özgür seçimlerden bir yıl sonra BNP ülkeyi Lesotho ile
bağımsızlığına kavuşturmuştur. Ülkenin yönetim şekli olarak
parlamenter monarşi belirlenmiş ve ülkenin ilk başbakanı Leabua
Jonathan olmuştur.