Tarihte 5 Aralık
1957 - Sukarno, tüm Hollandalıları Endonezya'dan sınır dışı etti
.
rnAchmed Sukarno ya da Ahmed Şükrani (d. 6 Haziran 1901, Surabaya,
Cava - ö. 21 Haziran 1970, Cakarta), Endonezya bağımsızlık
hareketinin önderi ve 1949-1966 arasında Endonezya'nın ilk devlet
başkanı.rn
Cavalı yoksul bir öğretmenin oğluydu. Çocukluğunun büyük bir
bölümünü Tulungagung köyünde büyükbabası ve büyükannesinin yanında
geçirdi. 15 yaşında Surabaya'daki ortaokula gönderildi. 1921'de
tanınmış din adamı Tjokroaminoto'nun 16 yaşındaki kızı Siti Utari
ile evlendi.rn
Sukarno öğrenciliği sırasında Cava, Sunda ve Bali dillerini çok iyi
öğrendi. Çağdaş Endonezya dili üzerindeki çalışmaları, gelecekte bu
dilin geliştirilmesine yapacağı katkıların temelini oluşturdu.
Arapça ve Felemenkçenin yanı sıra İngilizce, Fransızca, Almanca ve
Japonca öğrendi. Zamanla feodal prenslerden kaçak komünistlere
kadar, ülkenin hızla genişleyen siyasal yelpazesinin her
kanadındaki yeni önderlerle tanıştı.
rnİnşaat mühendisliği eğitimini tamamladığı Bandung'da 1927'de
yaşamının gerçek yönünün siyaset ve hitabette yattığını hesapladı.
1923'te Siti Utari'den boşanarak, İnggit Garnisih'le evlendi, ama
1943'te ondan da ayrıldı. Sonraki yıllarda birkaç kez daha
evlendi.rn
rnSokarno, sömürgeciliğe karşı çıktığı için Hollandalılar
tarafından Bandung'da 2 yıl (1929 - 1931) hapsedildi, Sumatra ve
Flores'te sekiz yıla aşkın süre sürgünde yaşadı (1933 - 1942). Mart
1942'de Hint Adalarını işgal eden Japonları hem ulusu, hem de
kendisi için kurtarıcı olarak karşıladı. II. Dünya Savaşı boyunca
Japonların başdanışmanı ve propaganda görevlisi oldu. Buna karşılık
Japonlardan Endonezya'nın bağımsızlığını talep etti. 1 Haziran
1945'te yaptığı en ünlü konuşmasında, Pancasila diye bilinen Beş
İlke'yi (tek tanrıya iman, adil ve modern toplum, Endonezya'nın
birliği, demokrasi, sosyal adalet) tanımladı. Japonya'nın yenilgisi
yaklaşınca önce tarafsız kaldı. Sonunda genç eylemciler tarafından
kaçırılıp tehdit edilince 17 Ağustos 1945'te Endonezya'nın
bağımsızlığını ilan etti. Yeni ve güçsüz cumhuriyetin devlet
başkanı olarak Hollanda'ya başarıyla meydan okudu. Eski
sömürgelerinde denetimi yeniden ele geçirmek için iki başarısız
harekat düzenleyen Hollanda, 27 Aralık 1949'da Endonezya'nın
bağımsızlığını resmen tanıdı.rnrn
Sukarno, Yogyakarta'daki devrim başkentinden Cakarta'ya 28 Aralık
1949'da zaferle döndü. Gösterişli bir yaşam sürmeyi yeğleyince
kendisini eleştirenlerin sayısı hızla arttı. Siyasal gerilim
yoğunlaşırken, Sukarno'nun saptırıcı siyasal manevraları da
istikrarı olanaksızlaştırdı. Gene de eğitim, sağlık ve kültürel
uyanış gibi alanlarda çarpıcı kazanımlar kazandırdı. Sukarno'nun
çok önem verdiği Endonezyalılık gururu yerleşti. Ama bütün bunların
ülke ekonomisi üzerinde yıkıcı etkisi oldu.rnrn
Sukarno'nun 1956'nın sonlarında, çatışan siyasal partileri gömerek
ulusal uzlaşmayı sağlama umuduyla parlamenter demokrasiyi ve özel
girişimi ortadan kaldırdı; Güdümlü Demokrasi ve Güdümlü Ekonomi
uygulamasını başlattı. Marksist bir ideolojiye ve çoğu yozlaşmış
kişilikleriyle tanınan kalabalık bir bakanlar kuruluyla bütünleşen
kişisel ve siyasi taşkınlıkları, sürekli bir ulusal bunalımla
sonuçlandı. 1958'de Sumatra ve Celebes'te bölgesel ayaklanmalar
çıktı. Enflasyon nedeniyle 1958'de 100 olan geçinme indeksi 1965'te
18 bine, 1967'de 600 bine yükseldi.Sukarno 1963'te ABD'yle
ilişkilerini kesti. 1 milyar ABD doları değerinde silah ve malzeme
aldıktan sonra SSCB'yle de ilişkilerini bozdu. Emperyalist
ablukanın bir parçası olarak nitelediği Malezya'yı destekleyen
BM'den 20 Ocak 1965'te resmen çekildi.rnrn
30 Eylül 1965'te, ülke Sukarno'nun da katıldığı kuşkusuz olan bir
darbe girişimiyle sarsıldı. Askerler ve komünistlerden oluşan
darbeciler 6 generali kaçırarak öldürdüler. Birkaç kent merkezini
ele geçirdikten sonra yeni bir devrimci rejim kurduklarını
açıkladılar. Darbeye karşı direnen Cakarta garnizonunun komutanı
General Suharto ve Sukarno arasındaki iktidar mücadelesinde 300 bin
ya da daha çok komünist ve komünist zanlısı öldü. Sukarno'nun 11
Mart 1966'da geniş yetkiler vermek zorunda kaldığı Suharto Mart
1967'de geçici devlet başkanı, Mart 1968'de devlet başkanı oldu.
Görevden ayrılışından ölümüne kadar Cakarta'da ev hapsinde tutuldu.
Sukarnoculuk ideolojisi 1970'lerin sonlarına kadar yasaklı kaldı,
daha sonra Sukarno'nun saygınlığı iade edildi.