Türk masallarında kadının rolü büyük

Doç. Dr. Mustafa Yeniasır ve Doç. Dr. Burak Gökbulut’un
hazırladığı ‘Kıbrıs ve Gagavuz Türk Halk Masallarındaki Kadın
Kahramanlar ve Sosyo-Kültürel Rolleri’ isimli makalede, Kıbrıs ve
Gagavuz Türk halk masallarında kadın rollerinin genelde iyi bir
şekilde üstlenildiğini ve birçok kadının, masalların olay örgüsünü
doğrudan etkileyen rollerde konumlandırıldığı belirtildi.

Yakın Doğu Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Öğretim Üyeleri
Doç. Dr. Mustafa Yeniasır ve Doç Dr. Burak Gökbulut’un hazırladığı
‘Kıbrıs ve Gagavuz Türk Halk Masallarındaki Kadın Kahramanlar ve
Sosyo-Kültürel Rolleri’ isimli makale, ULAKBİM ve Web of Science
gibi ulusal ve uluslararası indekslerce taranan Balkan Araştırma
Enstitüsü dergisinde yayınlandı. Kıbrıs ve Gagavuz Türk halk
masallarının sosyal, kültürel, psikolojik ve eğitimsel birçok
özelliği içinde barındırdığını tespit etti.

Masaldaki aile ve toplum yapısı, anlatıların sosyal yönünü,
yerel-folklorik unsurlar, kültürel yanını, kahramanların tavır ve
düşünceleri ile psikolojik yanını ve masalın anlatım bağlamının
eğitsel yanını yansıttığını ifade eden araştırmacılar, masalların
oldukça önemli halk anlatıları olduğunu vurguladı.

"Statü ve kişiliğe önem veriliyor"

Masalların dikkat çekici yönlerinden birisinin de anlatılarda
rol alan kahramanların çeşitliliği ve farklılığı olduğu dikkat
çekilen çalışmada, incelenen metinlerden çıkan sonuca göre masal
tiplerinin en fazla kişilik özellikleriyle masallarda yer aldığı
görüldü. (Kuzey Kıbrıs: yüzde 240 - Gagavuz: yüzde 190). Bu da
toplumda dış görünüş ve statüden ziyade kişiliğe önem verildiği
sonucunu doğuruyor. Bunun yanında statünün de toplumda Kuzey
Kıbrıs: yüzde 105, Gagavuz: yüzde 45 oranında dikkat edilen diğer
bir unsur olduğu çıkan sonuçlar arasında yer alıyor.

"Kadının masallarda önemli işlevleri ve yönleri mevcut"

Yapılan çalışmada, kadın tiplerin her iki ülkenin masallardaki
işlevlerine ve rollerine bakıldığında ise birçok kadının masalların
olay örgüsünü doğrudan etkileyen rollerde konumlandırıldığı
görülüyor. Örneğin; üvey annenin olduğu bir masalda temel konu üvey
anne ve onun davranışları üzerinde şekillendirilmektedir. Yine
kıskanç kaynana (Kuzey Kıbrıs) veya kız kardeşlerin rol aldığı bir
masalda ana olay ve sürükleyici nokta, kıskanç kaynananın gelinine
ve kıskanç ablaların kız kardeşlerine karşı olan tavırları ve
hareketleridir. Yan karakterde olan kadınlar da masallarda etkili
bir rol oynamaktadır. Bu yönleriyle kadının masallarda önemli
işlevleri ve yönleri olduğu söylenebilir.

Kıbrıs ve Gagavuz Türk halk masallarında kadının rollerini
genelde iyi bir şekilde üstlendiği geleneksel Kıbrıs ve Gagavuz
Türk aile yapısında kendinden beklenenleri yerine getirdiği
görülmektedir. İncelenen Kıbrıs Türk halk masallarının çoğunda
kadın evinin temizliğini yapan, yemek pişiren, çocuklarını en iyi
şekilde yetiştirmeye çalışan, eşi öldüğü zaman başka bir adamla
evlenmeyen, dul olmasına rağmen çocuklarını en iyi şekilde
yetiştirmeye çalışan bir anne ve iyi bir eş tipiyle
karşılaşılmaktadır.

"Gagavuz Türk halk masallarında da kadın koruyucu bir rol
üstlenmektedir"

Gagavuz Türk halk masallarında da kadının çocuklarına ve
kocasına bağlı, koruyucu bir tip çizdiği görülmektedir. Bunun
yanında eşine sadık ve evini çekip çeviren bir kadın tipi
masallarda karşımıza çıkmaktadır. Her iki ülkenin masalları
karşılaştırıldığında Kıbrıs Türk halk masallarında kadının oldukça
önemli olan ve fazla kullanılan bir tip olduğu görülmektedir.
Gagavuz Türk halk masallarında da kadının belirgin bir yeri
olmasına karşın Kıbrıs Türk halk masallarındaki kadar önemli bir
yeri olmadığı görülür. Sosyolojik olarak genel toplum yapısına da
bakıldığında Kıbrıs Türk toplumu içerisinde kadının oldukça önemli
bir yerinin olduğu rahatça görülebilir. Her iki toplumun halk
masallarında olumsuz özellikler taşıyan ve kötü roller atfedilen
kadınların da olduğu yadsınamaz bir gerçektir. Ancak genele
bakıldığında toplumda olumlu bir kadın algısıyla
karşılaşılmaktadır.