VENTOLİN”ZARARLI DEĞİLDİR.VENTOLİNİN HATALI KULLANIMI ZARARLIDIR.
B2 mimetik ilaçlar astımda çok değerlidir.Salbutamol (ventolin) en sık kullanılan ilaçtır.Tedavi edici değil anlık durumu düzelticidir.Bronşları açar.Bronşlardaki mukoza ödemini çözer.Hastada rahatlama sağlar.Etkisi 2 dakikada başlar yaklaşık 6 saat kadar etkisi sürer.
B2 reseptörler ventolinin etkisiyle bronşları açarken kan damarlarını büzerler.Normal dozlarda ventolin her ilaçta olduğu gibi zararlı değildir.Normal önerilen doz günde 800-1200 mikrogramdır.Nadir durumlarda bu doz aşılır.Bu doz günde 4 yada 6 ya bölünerek verilir.Bu dozlarda bile bazı hassas hastalarda titreme ve çarpıntı yapabilirler.
Son yıllarda birçok tıbbi yayında ventolinin hatalı reçete edilmesinden bahsediliyor.1 Nebül ventolinde 2500 mcg salbutamol vardır.Düzenli astım tedavisinde nebül kullanmak doğru değildir.Bana gelen hastalarda günde 15000 mcg düzenli kullanan hastalara rastlıyorum.Bu günlük sorunsuzca kullanılan dozun yaklaşık 15-20 katı.Hastalara günde 10 bardak su içmelerini öneriyoruz.Hastayı düşünün 15-20 kat fazla yani 150-200 bardak suyu bir günde içseler su zehirlenmesinden ölürler.Su zehirli değildir.Ventolinde normal dozlarda zehirli değildir. Ventolini luzumsuz ve aşırı yüksek dozda kullanmak hastalar için risktir.
B2 mimetikler (ventolin) bronşlardaki B2 reseptörlere bağlanarak adrenerjik sistemi uyararak bronşları açarlar.Bu bağlanmayı kortizon arttırır ve kolaylaştırır.Aşırı ventolin kullanılması yan etki dışında bu B2 reseptörleri parçalayarak iş göremez hale getirir.Yani aşırı ventolin kullanılması bronşları aşırı açacağına zamanla tam ters etki yapar.Buna tıpta taşiflaksi denir.(İlaç alışkanlığı-etkisizliği- bağımlılığı)Bu nedenle gereksiz nebül tarzındaki makinalar bir çeşit ventolin bağımlılığına neden olur.Hasta ventolin aldıkça alacağı gelir.Hasta bağımlı hale gelir.Hele ventolin ya da brikanil şurup kullanmak tedavide çok geri ve zararı olabilecek uygulamalardır.
Astım tedavisi üç ayaktan oluşmaktadır,
1-Kriz tedavisi:Nebül hava makinaları bu durumda kullanılabilir.Ama onun yerine inhalerle tedavide en az on kat düşük dozla daha iyi sonuç alabiliriz.
2-Kriz önleme tedavisi:Öneml olan bu tedaviyi ayarlayarak hastanın krize girmemesi sağlanır.Türkiye'de yapılan araştırmalarda %80 bu tedavi uygulamasında hata vardır.Bu nedenle hastalar nebül makinası kullanmak zorunda kalırlar.Uygun tedavi olan hastalarda nebül makinası ihtiyacı olmaz.Nebül makinasını kullanmak tedavide problem olduğunun itirafıdır.
3-Astıma neden olan faktörün tedavisi:Bu hastalığın kökten tedavi etmesi düşünülen tek yöntemdir.Türkiye'de bu tedavi uygulanan sayısı %2 -4 nin kadardır.Hastanın allerjisi varsa dengesini kaybetmiş bağışıklık sistemini tek dengeye sokan tedavi SİT ( Allerji aşı tedavisi ) dir.
Kesin kanıtlanıp tıp kitaplarına,astım rehberlerine geçmiş kurallara göre,astımdan ölümlerin artmasının birinci nedeni aşırı yüksek doz kullanılan B2 mimetikler (ventolin) gösterilmektedir.Bu konuda 25 yıldır birçok platformda uyarılarımı yapmama rağmen Türkiye'de duyuramadığım uyarımı WAO duyması umut verici.
WAO dünya allerji örgütü ,astımın anayasası gibi bir kitap yayınladı.(White Book).Dünyada birçok ülkede astım araştırması yapmış,araştırma yaptığı ülkeler içinde en olumsuz bulgulara Türkiye'de ulaşmıştır.Bu kitapta dünyada astım tedavisinde Türkiye'yi acillerde en hatalı astım tedavisi yapılan ülke olarak göstermiş.Bunun nedenide aşırı yüksek doz hava makinaları ile kullanılan B2 mimetikler gösterilmiştir.Türkiye'de beş hastanın dördünde uygun olmayan yüksek doz B2 mimetik kullanıldığını vurgulamış.
Nebül kullanmanın tek bir avantajı vardır.Astım krizinde bir doz kullanıldığında 4-6 saat rahatlama sağlar.Hasta bu sırada doktoruna ulaşıp tedavisini düzenlettirebilir.Ama sürekli kullanmak astım tedavisinde uygulanan tedavinin başarısızlığını gösterir.
Hava makinesinden düzenli ventolin kullananların ilaçlarını mutlaka doktorlarına ayarlatması sağlıkları açısından önemlidir.
Hastaların hava makinaları ile aşırı dozda alacakları ilaçlarını kesmemeleri,ilk fırsatta bir astım uzmanından yardım almaları ve ilaçlarını uygun doza döndürmeleri ve astımın gerçek tedavisi olan antienflamatuvar tedaviye geçmeleri gelecekleri açısından önemlidir.
İngiliz astım rehberinde yazıyor ki B2 kullanımı (ventolin) artması astım ölümlerini arttırmıştır.
Ölümler en fazla 2019 yılında artmıştır.2020 yılı verileri tam kesinleşmemesine rağmen,şimdiden 2019 yılı ölümlerini geçmiştir.Ventolin en sık kalp ritmini bozarak yan etki yapmaktadır.Önce taşikardi,sonra aritmi daha sonrada R on T yaparak ölüme neden olur.Ventolinden ölümlerde bebekler ve çocuklar yaşlılara göre daha az risk gösterirler.En riskli ölüme yatkın grup 60 yaş üstü erkeklerdir.
WAO:Dünya allerji örgütü.
FDA :Dünyanın en büyük ilaç yan etki araştırma kurumu.
Kaynaklar:
https://www.sign.ac.uk/assets/ qrg153.pdf
https://www.worldallergy.org/ UserFiles/file/WhiteBook2- 2013-v8.pdf
https://www.ehealthme.com/ds/ ventolin/death/