Çerkes Ethem kimdir? Çerkes Ethem vatan haini midir?

Kurtuluş Savaşı'nda Kuva-yi Milliye birliklerinde komutanlık yapmış olan Çerkez Ethem 1888 yılında Bandırmada doğan Çerkes Ethem 21 Eylül 1948'te Amman'da ölmüştür.

Bandırma'nın bir köyü olan Emreköy'e yerleşmiş Şapsığ Çerkes boyundan, Ali Bey'in beş oğlunun en küçüğüydü. Ağabeyleri, İlyas ve Nuri beyler, Rum eşkıyalarıyla çarpışırken ölmüşler, Reşit ve Tevfik beyler de 1901 ve 1902 yıllarında Harbiye'yi bitirerek subay çıkmışlardı. Reşit Bey çeşitli cephelerde çarpıştı, Son Osmanlı Meclis-i Mebusan'ına Saruhan (şimdiki Manisa) Mebuslu olarak katıldı, oradan Birinci TBMM'ye geçti.

Çerkes Ethem, evden kaçarak Bakırköy Süvari Küçük Zabit Mektebi'ne girdi. Balkan Savaşı'nda Bulgar cephesinde yaralandı. Kıdem zammı ve madalya aldı. I. Dünya Savaşı'nda Kuşçubaşı Eşref'in yönettiği Teşkilat-ı Mahsusa ile birlikte İran, Afganistan ve Irak'a yapılan akınlara katıldı. Yaralanarak savaş sonunda köyüne çekildi.

15 Mayıs 1919 tarihinde İzmir'in işgali üzerine, vatan savunmasına başlamak için vurucu güç olarak Kuva-yi Seyyare'yi kurdu ve "Umum Kuva-yi Milliye Komutanı" ve Ankara'daki 20. Kolordu Komutanı olan Ali Fuat Paşa ile istişare ederek İngiliz ve Yunan birliklerinin ilerlemesine karşı gerillaoperasyonları düzenledi.

Düzenli ordu kurulana dek TBMM'ye karşı girişilen ayaklanmaları bastırdı. Anzavur Ayaklanması, Çopur Musa Ayaklanması ile Gerede ve Yozgatisyanlarını bastıran Çerkes Ethem'in isyancıları yargılamadan derhal infaz etmesi TBMM üyeleri ve İstiklal Mahkemeleri tarafından onaylanmıyordu.

1920 yılının sonunda 20. Kolordu ve Komutanı Ali Fuat Paşa ile birlikte Gediz Muharebeleri'ne katıldı ve TBMM kuvvetleri, Gediz'i geri alarak, İzmir'in İşgali'nden sonra ilk defa Yunanların işgal ettikleri bir bölgeden geri çekilmelerini sağladı.

Gediz Muharebeleri'nden sonra komuta kademesiyle yaşadığı anlaşmazlıklar ve düzenli ordu birliklerine katılmak istememesi yüzünden isyan etti. Ocak 1921'de İsmet Bey ve Refet Bey öncülüğündeki birliklerce Çerkes Ethem birliklerine harekat düzenlendi. Büyük bir çarpışma yaşanmadan, Çerkes Ethem'in birlikleri teslim oldu.Kardeşleri ve küçük bir grup yandaşı ile Yunanistan'a sığınmak zorunda kaldı.  Yüzellilikler ismiyle anılan ve ülkeye girmesi yasaklanan kişilerden oluşan listede yer aldı.

Savaştan sonra Ürdün'e geçti ve 21 Eylül 1948 tarihinde Amman'da vefat etti.

'Vatanım Sensin' dizisine 'Çerkes Ethem' tepkisi! 

Çerkes Dernekleri Federasyonu, Abhaz Dernekleri Federasyonu, Birleşik Kafkasya Dernekleri Federasyonundan yapılan ortak açıklamada, Kanal D ekranlarında yayınlanan “Vatanım Sensin” dizisinde Çerkes Ethem’in ’Dağıstanlı’ karakteriyle “vatan haini” gibi gösterildiği ileri sürüldü. 

Açıklamada, “Tarihin dizilerden öğrenildiği şu dönemde, tarihle bağdaşmayan, gerçeği yansıtmayan, tamamen düzmece olayları reyting uğruna izleyiciye sunmak asla kabul edilemez. Bu bağlamda ‘Vatanım Sensin’ dizisinde, İstiklal Mücadelesi Kahramanı Çerkes Ethem’in vatan haini gibi gösterilmesini reddediyor, sorumluları şiddetle kınıyoruz. Kuzey Kafkas Toplumu, hem Osmanlı Devleti, hem de Türkiye Cumhuriyeti döneminde devletin ve ordunun her kademesinde başarıyla görev almış ve almaya devam etmektedir. Kuzey Kafkas Toplumu Osmanlı Devleti’nden Cumhuriyet’e geçiş dönemi olan Kurtuluş Mücadelesi’nde de etkin görev alarak Kuvay-i Milliye Ruhunu oluşturmuş, mücadelenin kazanılmasında en etkili unsurlardan biri olmuştur. Kuzey Kafkasya kökenli komutan ve mebuslardan Rauf Orbay, Bekir Sami Kunduk ve daha niceleri gibi Çerkes Ethem de kurtuluş mücadelesinin baş aktörlerinden biri olmuştur. Çerkes Ethem oluşturduğu Kuvay-i Seyyare Birliği ile düzenli ordu kurulana dek hem düşmana korku salmış, hem de Mebusan Meclisi’nin koruyucusu olmuştur” denildi.

ÖZÜR DİLENMESİ VE YANLIŞIN DÜZELTİLMESİ BEKLENİYOR

“Çerkes Ethem’e iade-i itibar yapılması gerekirken, böylesine tarih bilmez bir derlemenin ülke genelinde yayın yapan bir kanalda gösterilmesi, Türkiye’de yaşayan Kuzey Kafkas Toplumunu rencide etmiştir” diye devam eden açıklama, “Vatanım Sensin dizisinin senaristinden, yapımcısından ve yayıncı kuruluşundan ivedilikle Kuzey Kafkas Toplumundan özür dilemesini ve yaptıkları kabul edilemez yanlışı düzeltmelerini bekliyoruz. Tarihin, gerçek karakterlerle anlatıldığı bu dizide ‘olay, kurum ve karakterler hayal ürünüdür’ diyerek sorumluluktan kaçılacağını düşünmek büyük bir yanılgıdır. Toplumu yanıltan, izleyicide kin duygusu uyandıran, gerçek dışı bu sahneleri Kuzey Kafkas Toplumu adına kınıyor, konunun takipçisi olacağımızı kamuoyu ile paylaşıyoruz” ifadeleri yer aldı.

Çerkes Ethem hain mi? İşte İlber Ortaylı'nın yanıtı...