COVİD-19 DAN KORUNMAK İÇİN MASKE,MESAFE,TEMİZLİK BİR DE D VİTAMİNİ.

Bölüm:4 (Son bölüm)

UVA-UVB

UVB derimize temas ettiğinde kolesterolden D vit öncüsü olan kolekalsiferolü sentezlettirir.

UVA ise tam tersine deride sentezlenen kolekalsiferolü parçalar, yani bir anlamda D vit sentezini bozar.

Yani "ışınların dik geldiği öğlen saatlerinde güneşlenmeyin" tavsiyesine uyarak güneşin nispeten yatık geldiği saatlerde güneşlenirseniz aslında çoğunlukla UVA ışınlarına maruz kalıp bronzlaşırsınız ama sentezlenen D vitaminini de parçalanarak etkisiz hale gelir.

UV ışınlarının etkinliği

UVB ışınları kapalı ve bulutlu havada veya pencere veya araba camı gibi bir engele temas ettiğinde saçılarak kolayca dağılır ve engeli yeterince aşamaz.

Bu nedenle yeteri kadar D vitamini sentezlenemez.

Buna karşılık UVA bu engelleri aşabilir. Yani pencere ardında güneşlenirseniz esmerleşirsiniz ama yeterli UVB alamadığınız için yeterli D vitamini sentezi yapamazsınız.

D vitamini sentezi saatleri

UVB'nin dağılmadan hedefe ulaşabilmesi için açık bir havada atmosfere dik açıyla gelmesi (öğlen saatleri) ve başka bir fiziksel etkenle karşılaşmaması gerekir.

Yani en iyi D vitamini sentezi öğle vakitlerinde olur (gölgeniz boyunuzu geçmeden önce).

Güneşlenme zamanı

Eğer öğle saatlerinde değil de daha önceleri ya da daha sonraları güneşlenilirse, fazla bile güneşlenilmiş olsa D vitamini seviyeleri düşük olabilir.

Bu nedenle güneşin dik geldiği öğle saatlerinde yani gölgenizin boyunuzdan daha kısa olduğu saatlerde güneşlenin.

UV-A- deri kanseri- yaşlanma

Fazla miktarda UVA ışınlarına maruz kalanlarda deri kanseri olasılığı artar.

UV-A ciltteki melanin hücrelerini uyararak bronzlaşmayı artırır, fakat aynı zamanda ve cilt yaşlanmasını da artırır.

Bronzlaşma UV-B ışınları engelleyerek D vitamini sentezini de azaltır.

D vitamininin deride sentezlenmesine etki eden faktörler

1. Deri temizliği

2. Derideki Pigment Tabakası

3. Güneşlenme süresi/güneşlenme yüzeyi/

Deri temizliği-D vitamini sentezi

Uygun şekilde güneşlenildiğinde ciltte sentezlenen kolekalsiferol, yağ bezlerinin salgıları ile cildin yüzeyine doğru çıkar ve 48 saat içinde yeniden ciltten emilerek kana geçer.

Henüz ciltten emilmeden önce şampuan ya da sabunla yıkanıp vücuttan uzaklaştırıldı ise D vitamini sentezi olmaz. Ayrıca sıcak su da o deri yağlarını yok eder.

Bu yüzden güneşlendikten sonra özellikle yüz, kol, omuz ve bacak gibi güneş gören bölgeleri sabunlamayınız ve nispeten ılık suyla duş alınız.

Derideki Pigment Tabakası ve D vitamini Sentezi

Pigment tabakası kalın olan kara ırktakiler aynı miktardaki D vitaminini sentezleyebilmek için beyaz ırka göre 4-5 kez daha fazla güneşte kalmak zorundadır.

Siyah Amerikan kadınlarında D vitamini 40 nmol/L’nin (16ng/mL) altında olanların oranı %42 iken beyaz kadınlarda bu oran (%4.2) on kat daha düşüktür.

Güneş yağı-D vitamini sentezi

Güneş yağları D vitamini sentezinden sorumlu olan UVB ışınlarını engellerler. Buna karşılık güneş yağları ise UVA'nın deriye geçişini engellemezler.

Yani UVA cilt kanserine yol açarken UVB cilt kanserini önleyen ve D vitamini sentezleyen etkiye sahiptir.

Güneş yağları ise maalesef UVA'yı geçirir, UVB'yi ise engeller.

Yaz tatiline gitmeden önce kan D vitamini düzeylerininiz yeterli ise çabuk bronzlaşırsınız ve güneş ışığının deride yapabileceği tahribattan korunmuş olursunuz; yani haşlanmazsınız.

Güneşlenme süresi/güneşlenme yüzeyi/ D vitamini sentezi

Dünyanın en ünü D vitamini uzmanlarından Holick öğleleyin fazla uzun olmayan bir süre (30 dakika kadar) güneşlenen bir kişinin vücudunda 10,000 ile 25,000 IU D vitamini sentezlendiğini göstermiştir.

Aynı şekilde Adam ve arkadaşları öğleyin 30 dakika süre ile güneşlenen beyaz bir kişinin vücudundaki D vitamini sentezinin 50,000 IU/gün’e kadar artabildiğini göstermişlerdir.

Bu arada aldığınız güneş ışınının öğle vaktinde olmasına dikkat edilmelidir. Öğle öncesi ve öğleden sonra yapılan güneşlenmelerin D vitamini sentezini artırmadığını, tersine azalttığını da unutulmamalıdır.

Güneşlenme süresi/güneşlenme yüzeyi/ D vitamini sentezi

Mayo ile güneşlenen bir kişide 20 dakika maksimum D vitamini yapılmakta, yapım maksimuma ulaştıktan sonra artık daha fazla aktif D vitamini metaboliti sentezlenmemektedir.

Çünkü D vitamini öncüleri inaktive olmaktadır. Yani fazla güneşlenmek ile D hipervitaminozu olmamaktadır.

 D vitamini yetersizliğinin dereceleri

Yetersizliğin derecesi 25(OH) D vitamini düzeyi

 Normal 40-120ng/ml

Ağır yetersizlik 10 ng/ml den düşük

Yetersizlık 20 ng/ml den düşük

Gizli yetersizlik 40 ng/ml den düşük

Kaynaklar:

****Prof.Dr.Ahmet Aydın’nın bir çok tıbbi makalesinden yararlanılmıştır.

 https://www.researchgate.net/ profile/Nurshad_Ali/ publication/342347125_Role_of_ vitamin_D_in_preventing_of_ COVID-19_infection_ progression_and_severity/ links/ 5f762ea1a6fdcc00864fe6e5/Role- of-vitamin-D-in-preventing-of- COVID-19-infection- progression-and-severity.pdf? origin=publication_detail

Holick MF.Vitamin D: A millenium perspective. J Cell Biochem. 2003;88(2):296-307.

Norman AW.Receptors for 1a25(OH)2D3: Past, present, and future. Journal of Bone and Mineral Research 1998;13,1360–1369.

DeLuca HF,Cantorna MT Vitamin D: its role and uses in immunology. FASEB Journal 2001;15, 2579–85.

Liu PT, Stenger S, Li H et al. Toll-Like Receptor Triggering of a Vitamin D-Mediated Human Antimicrobial Response Science. 2006;311(5768):1770-3.

Cannell JJ, Vieth R, Willett W, Zasloff M, Hathcock JN, White JH, Tanumihardjo SA, Larson-Meyer DE, Bischoff-Ferrari HA, Lamberg-Allardt CJ, Lappe JM, Norman AW, Zittermann A, Whiting SJ, Grant WB, Hollis BW, Giovannucci E. Cod liver oil, vitamin A toxicity, frequent respiratory infections, and the vitamin D deficiency epidemic. Ann Otol Rhinol Laryngol. 2008;117(11):864-70.

Rohde CM, Manatt M, Clagett-Dame M, DeLuca HF.Vitamin A antagonizes the action of vitamin D in rats. J Nutr. 1999;129(12):2246-50.