Cumhuriyet'in çınarı Nadir Nadi Abalıoğlu'nun ölüm yıldönümü

Cumhuriyet'in çınarı Nadir Nadi Abalıoğlu'nu ölüm yıldönümünde saygıyla anıyoruz.. Tüm yaşamı boyunca Atatürk ilke ve devrimlere sahip çıkan  12 Eylül darbesinden sonra Türkiye'de aydınların yaşadığı yazgıyı, Nadir Nadi de paylaşmıştır. İşte Nadir Nadi'nin ölüm yıldönümde yaşamından kesitler..

23 Haziran 1908'de Muğla'ya bağlı Fethiye ilçesinin Kaya Köyü'nde doğan Nadir Nadi, İlkokulu İstanbul'da, Nişantaşı'ndaki Yeni Mektep'te okur. Orta öğrenimini Galatasaray Lisesi'nde okurken Kurtuluş Savaşı'nın başlaması üzerine babasıyla birlikte Ankara'ya gider.

Galatasaray Lisesi'ndeki öğrenimini 1930'da tamamlar. Yükseköğrenimini İsviçre'de Lozan Üniversitesi'nde Siyasal Bilimler Fakültesi'nde görür. Gazateciliğe, Cumhuriyet 'e yurtdışından gönderdiği yazı, haber ve röportajlarla başlar (1932). 

İstanbul'a döndükten sonra Cumhuriyet'in çeşitli birimlerinde çalışır ve köşe yazarlığı yapar (1936).

1938-41 yılları arasında Galatasaray Lisesi'nde sosyoloji öğretmenliği yapar. 1945 babası Yunus Nadi'nin ölümü üzerine Cumhuriyet'in yönetimini ve başyazarlığını üstlenir.

Nadir Nadi 1950-54 yılları arasında Demokrat Parti listesinde Muğla bağımsız milletvekili, 1954-57 yılları arasında da İstanbul bağımsız milletvekili olarak TBMM'de bulunur.

Parlamentoya girişinden bir süre sonra Avrupa Konseyi'ne bağımsız Türk delegesi olarak seçilip 6 yıl bu görevde bulunur. 

1962 yılında ortaklarıyla anlaşmazlığa düşen Nadir Nadi, yazılarına bir süre ara verdi. 27 Mayıs'ın lideri ve o günlerin Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel, Nadir Nadi'yi 9 Haziran 1964'te kontenjan senatörü seçer. Ama o senatörlük süresini doldurmadan 3 Nisan 1970'te istifa etti, Cumhuriyet gazetesine döner.

Nadir Nadi, 12 Mart muhtırasından sonra o günlerin siyasal koşullan nedeniyle bir grup arkadaşıyla gazete yönetiminden ayrılır. (11 temmuz 1971).

Gazetede aradıklarını bulamayan okurlar, bilinçli bir direnişle gazeteyi almamaya başladılar.

Bunun üzerine ortaklar, kendisini gazetenin yönetimine çağırır. Arkadaşlarıyla birlikte 12 temmuz 1992'de Cumhuriyet gazetesine geri dönen Nadir Nadi, ölümüne dek bu görevde kalır. 

12 Eylül darbesinden sonra Türkiye'de aydınların yaşadığı yazgıyı, Nadir Nadi de paylaştı.

Atatürk'ün kurduğu Türk Dil Kurumu'nu savunan ve 13 Ağustos 1961'de yayımlanan "Tuhaf Bir Tasarı" başlıklı yazısını 23 ocak 1983'te yeniden yayımlayınca, Sıkıyönetim Mahkemesi'nde yargılandı. Ayrıca "halkı yasalara karşı suç işlemeye teşvik etmek" suçundan iki ay 20 gün hapse mahkûm oldu.

Temyiz hakkı bulunmadığı için karar kesinleşti. Bütün dünyada geniş yankılar uyandıran ve protestolara yol açan bu karar, 75 yaşındaki Nadir Nadi'yi hapse girmeden iki gün önce milli savunma bakanının temyiz hakkını kullanma gereği duymasıyla Yargıtay tarafından bozuldu ve Nadir Nadi'nin aklanmasına karar verildi. 

Atatürk ilkelerine bağlılığını ve demokrasi yanlısı görüşlerini yazılarında sergileyen Nadir Nadi, Cumhuriyet gazetesinin Türk basın tarihindeki seçkin yerini kazanmasında etkili oldu.

1983 Burhan Felek Basın Hizmet Ödülü'nü Feridun Hikmet Es'le paylaştı.

Aynı yıl Çağdaş Gazeteciler Derneği 'nin onur ödülü verildi. Tüyap 7. İstanbul Kitap Fuarı, 1988'de onur yazarı seçti ve adına Alpay Kabacalı'nın hazırladığı Sekseninci Yaşında Nadir Nadi adlı kitabı yayımladı. Nadir Nadi, Yunus Nadi'nin ölümünden sonra, Cumhuriyet'i yaşattı, kurumlaştırdı. En küçük bir ödün vermeden laik Cumhuriyet ilkelerini ve Atatürk'ün aydınlanma devrimlerini savundu.

Nadir Nadi Eserleri

Sokakta Gürültü Var (1943)

Atatürk İlkeleri Işığında Uyarmalar (1961)

Perde Aralığından (1965)

İki Sovyet Rusya - İki Polonya 1935-1965 (1967)

27 Mayıs'tan 12 Mart'a (1971)

Sil Baştan (1975)

Olur Şey Değil (1979)

Ben Atatürkçü Değilim (1981)

Dostum Mozart (1985)

Basın alanında birçok ödül alan Nadir Nadi TÜYAP Kitap Fuarı tarafından da 1988 yılında Onur Yazarı seçildi. 1991 yılında ölen Nadir Nadi Edirnekapı Mezarlığına gömüldü.