Deprem anında gökyüzünde neden ışıklar beliriyor? Sismik enerji nedir?

6 Şubat günü Kahramanmaraş'ın Pazarcık ilçesinde 7,7 büyüklüğünde meydana gelen deprem anında gökyüzünde ortaya çıkan ışık huzmeleri merak konusu oldu. Peki Deprem anında neden ışık olur? İşte detaylar...

Deprem ışıklarının görünme zamanı iki farklı grup altında sınıflandırılabilir.

- Depremden hemen önce ya da birkaç hafta öncesinde beliren, genel olarak merkez üssüne yakın olan deprem ışıkları.

- Deprem dalga dizisinin geçiş anı esnasında merkez üssüne yakın yerlerde meydana gelen ya da S dalgalarının geçişi anında merkez üssünden uzak yerlerde görülen depremle eşzamanlı görülen ışıklar.

Deprem anında ortaya çıkan ışıklar nedir?

Deprem Araştırma Enstitüsü Müdür Yardımcısı Prof. Dr. Ali Pınar daha öncesinde yapmış olduğu bir açıklamada deprem ışıkları hakkında, 'Görülen o ışıklar yüzde 90’lık kısım dediğimiz sismik enerjinin ısıya dönüşme olayıdır.' ifadelerini kullanmıştı.

Prof. Dr. Pınar, fayın hareketiyle biriken enerjinin yüzde 90'ının ısıyla ortaya çıkması faydalı bir olay şeklinde yorumlayarak; 'Bir fay üzerinde biriken sismik enerjinin yüzde 90’ı tamamen ısıyla çıkar. O hareketle birlikte büyük ısı oluşmaktadır. Sadece geri kalan yüzde 10 sismik enerjiyle açığa çıkar.' açıklamalarında bulunmuştu.

Sismik enerji nedir?

Yer kabuğunda meydana gelen ani enerji boşalımı esnasında meydana gelen dalgalanmalar sismik dalga olarak adlandırılır. Yer kabuğunun altında oluşan bir deprem ya da patlama anında çok büyük bir miktar enerji açığa çıkmış olur. Ortaya çıkan enerjinin bir bölümü faylanma ile birlikte kayaçların deformasyonu için kullanılır. Geri kalan bölümü, ortam özelliklerine bağlı olarak yer içerisinde elastik dalgalar halinde yayılmaya devam eder.

Sismik dalgalar, depremi meydana getiren kırılma ve faylanma nedeniyle kaynaktan uzaklaşacak şekilde tüm yönlere farklı türlerde yayılır.

Deprem anında cisim ve yüzey dalgası olmak üzere iki dalga çeşidi ortaya çıkar. Cisim dalgaları tüm yönlere doğru yayılarak hareket eder. Yüzey dalgaları ise yerkürenin yüzeyinde paralel şekilde yayılmaya devam eder.

Deprem olurken neden gökyüzünde ışıklar beliriyor?

Deprem analistleri tarafından bu zamana kadar gelen açıklamalarda, biriken enerjinin tümü sismik dalgalara dönüşerek farklı tepkimeler yaratmadığı (ışık huzmesi gibi) durumda, ölçülen depremin şiddeti hali hazırda yaşanan büyüklüğün 10 katı şiddetinde gerçekleşebilir.

Bazı modeller, deprem ışıklarının üretilmesinin, bir deprem öncesinde ve anında dolomit, ve riyolit gibi bazı kaya türlerindeki iyonlaşmayı takiben, iyonların kayalardaki çatlaklardan yukarı doğru hareket etmesine dayanmaktadır. Bu iyonlar atmosfere ulaştıklarında, hava ceplerini iyonize ederek ışık yayan plazma oluşturabilir.