Dünyayı değiştiren beş tesadüfi bilimsel keşif
Kazara olma durumunun bilimsel keşifteki rolü nadiren kabul edilir. Ancak öngörülemeyen sonuçlar, geçen yüzyılın bazı önemli bilimsel ilerlemelerinin kalbinde yatıyor. Tıpkı Big Bang Teorisinin doğrulanması, Viagra üretimi ve "CRISPR"nin "genetik makas" olarak kullanılması gibi.
Kazara olma durumunun bilimsel keşifteki rolü nadiren kabul edilir. Ancak öngörülemeyen sonuçlar, geçen yüzyılın bazı önemli bilimsel ilerlemelerinin kalbinde yatıyor. Tıpkı Big Bang Teorisinin doğrulanması, Viagra üretimi ve "CRISPR"nin "genetik makas" olarak kullanılması gibi.
1. Viagra
Viagra nedir?
"Küçük mavi hap", ereksiyon bozukluğu (erektil disfonksiyon, ED) için en etkili tedavilerden biridir.
Keşfedilene kadar hakkında nadiren konuşulan bu sorun, pek çok erkeği etkileyebiliyor. (Örneğin, 50'li yaşlarındaki erkeklerin yüzde 50'si bu sorunu yaşıyor.)
Viagra penise giden kan akışını artırarak çalışır. İlacı kullanan kimse cinsel olarak uyarıldığında, arterlerin düz kas hücresine bir nörotransmiter salar ve yokluğu ereksiyon bozukluğuna neden olan döngüsel GMP adı verilen bir madde oluşturur. Böylelikle ereksiyon gerçekleşir.
Nasıl keşfedildi?
llaç şirketi Pfizer, düz kasları gevşetmek için döngüsel GMP'ye odaklanan bir kalp ilacını takip ediyordu.
İlk sonuçlar o kadar zayıftı ki deneme neredeyse durdurulacaktı. Deneme ekibinde baş kimyager olan Dr. Nick Terret'e göre, son denemeyle ilgili bir raporda şöyle yazıyordu:
"Bazı kas ağrıları, bazı baş ağrıları ve bazı mide-bağırsak rahatsızlıkları görüldü. Ve evet! Bazı hemşireler ereksiyonu fark etti."
Bilim insanları bu bulguyu görmezden gelmek yerine keşfi sürdürdüler. Çalışmalar Viagra haline gelen 21 spesifik denemeye yol açtı. Hepsinde de etkili oldu.
Denemeye katılanlar alışılmadık bir şekilde aldıkları ilaca meraklıydılar.
Terret'in ekip üyesi Dr. Peter Ellis, "Hapları geri vermeyi reddeden ya da kalıp kalmadığı konusunda yalan söyleyen hastalarımız vardı" diyor.
2. Bing Bang
Bing Bang Teorisi nedir?
Big Bang, tüm evrenin maddesinin ve enerjisinin patlamadan ve sürekli genişlemeden önce başlangıçta tek bir yerde olduğu teorisidir. 1960'lara kadar, bunun geçerli teori olduğuna dair ikna edici bir kanıt yoktu.
Big Bang Teorisi nasıl doğrulandı?
1965 yılında astronomlar Robert Wilson ve Arno Penzias, New Jersey'deki Bell Laboratuvarı'nda Samanyolu'nun dış kısımlarından gelen belirsiz radyo dalgalarını ölçmeye çalışıyorlardı.
Başlangıçta güvercin gübresi üzerine yerleştirdikleri çanaktan bir arka plan sinyali almaya devam ettiler.
Gökyüzünün her tarafından gelen bir radyasyonu saptayan ekip beklenenden daha yüksek bir sıcaklığı fark ettiler. Güvercin gübresinden kaynaklandığını düşündükleri bu beklenmeyen olay, gübreyi temizlemelerine rağmen devam etti.
Princeton yakınlarında çalışan Robert Dicke'in başında olduğu bir ekip de kozmik mikrodalga arka alan ışınımına dair deliller bulmaya çalışıyordu.
Bu ekip Penzias ve Wilson'un bu keşfi yanlışlıkla yaptıklarını fark etti.
İki grup arasında telefon görüşmesi trafiğinin ardından sinyalin, ateş topu aşamasında oluşan kozmik mikrodalga radyasyonuyla tutarlı olduğunun farkına varıldı
İki ekip de makalelerini 1965 yılında Astrophysical Journal 'da yayımladı. Bu keşif Wilson ve Penzias'a 1978'te Nobel Fizik Ödülü'nü getirdi.