Ercüment Ovalı: 40 yıl sonra ilk defa bir aşıyı ürettik

Koronavirüse karşı aşı ve tedavi çalışmalarıyla gündemde olan Hematoloji Uzmanı Prof. Dr. Ercüment Ovalı, Habertürk TV Yayın Koordinatörü Kürşad Oğuz'un sorularını yanıtladı.

Prof. Dr. Ovalı, "Bu süreç çıktığında da böyle bir pandeminin her zaman ülkenin başına geleceğini düşünen insanlar olarak her zaman hazırdık. 2008'de Genelkurmay'a bir rapor sunmuştuk ve böyle bir pandemi karşısında ne yapacağımızı hazırlamıştık. 15 Mart'ta pandemi ile ilgili bir bilgilendirme yaptık. Bakanlığa acil bilgilendirme yaptık. Bir biyolojik etken toplum sağlığına etkilemeye başlarsa elinizde kullandığınız silah hep geçerli olacak. Birincisi bağışık insanların plazmasının kullanılması. İkincisi aşının geliştirilmesi. Böylece hastalığın kötü sonuçları engellenebilir" dedi.

"SAĞLIK BAKANI'NDAN ASLA KUŞKUM YOK"

Ovalı, "Yarın koronavirüsün başka bir versiyonu gelecektir" diye konuştu. 17 Mart'ta raporları Sağlık Bakanlığı ile paylaştığını kaydeden Prof. Dr. Ercüment Ovalı, "“Benim asla kuşkum yok. Ben Bakan Beyin çok doğru ve çok iyi bir adam olduğunu düşünüyorum. Muhtemelen bir iletişim kazası olmuş. Ben Bakan Bey’in gerçekten çabaladığını hissediyorum. Gerçekten uğraşıyor. Kim istemez ki ülkesinde böyle bir enfeksiyonu en iyisiyle tüm gücüyle yok etsin. Benim böyle bir kuşkum yok. Sağlık Bakanı’ndan asla kuşkum yok ama sorun bu anlamda kimseyi suçlamak da istemiyorum ama ben eminim herkes, birçok bilim adamı, Bakanlık’taki birçok insan inanın çalışıyorlar. Burada hiç kimsenin sorunu olduğunu düşünmüyorum. Bazen başarısız da olabiliriz, hatalar da yapabiliriz ama burada önemli olan performans göstermektir” dedi.

"KENDİMİ HATALI GÖRMÜYORUM"

Sosyal medya paylaşımıyla ilgili gelen eleştirilere cevap veren Prof. Dr. Ovalı, "Ben hiçbir şekilde kendimi hatalı görmüyorum. Çok etkili olduğunu düşündüğümüz bir tedaviyle karşı karşıyayız. Yanılabilirim o yüzden diyorum ki test edelim. Eğer doğruysa hastaların bir kısmının hayatını kurtarabileceksem ne yapabilirim başka" diye konuştu.

"Türkiye'deki en zengin laboratuvarda, en iyi şartlarda, mükemmel bir şekilde çalışıyoruz. Bir kuş sütümüz eksik" diyen Ovalı, sözlerini şöyle sürdürdü: "Biz Türkiye'deki birçok bilim adamının bizden daha fazla çalıştığın, çok şey yapmak istediğini, belki de bizden çok da iyi şey yapabilecek belki değil kesin. Yetenekli bilim adamlarının olduğunu ben biliyorum. Ama şans bizden yana. Biz bunu yapabilecek bir laboratuvarda ve finansın altındayız. Dolayısıyla bunun karşılığını da verdik biz. 4 haftadır hiçbir personelim güneşi görmedi. Batan güneşi 4 haftadır görmemişim. Arkadaşlarım da görmedi. Ben ve arkadaşlarım günde 4-5-6 saat uykuyla çalışıyoruz. Bütün çocuklarımla çalışıyoruz. Onlara 'kahramanlarım' diyorum. İnsanların tek bir virüsten kaçtığı bir yerde iki litre virüsün olduğu yerde herkes çalışamaz. O yüzden onları kahramanlarım diye çağırıyorum. Aşı geliştirmeyi hiç düşünmemiştim. Bulut beni aradı ve 'Ben evde durmayacağım' dedi. Hasta olup ölmeyi beklemek istemiyorum. Biz risk alalım ve laboratuvara girelim' dedi. O gün aşı kararı verdiğimiz 17 Mart'tır. O gün aşı kararı verdik. O tarihten sonra ben onlara 'kahramanlarım, kahraman çocuklarım' dedim. En genci 22 en yaşlısı 38 yaşında. Hepsi Türkiye'nin çok iyi yerlerinde, yurtdışında eğitim almış insanlar. Hepsi çok iyi. En önemlisi de biz tweetleri atarken bir hayalimiz vardı. Bir aşı üretimini adeta ders verir gibi yayınlayarak konuyla ilgisi olanların virologların, kimyagerlerin ya da bu alanda çalışan veterinerlerin an an izleyerek, nerede hata yaptık gibi bir eğitim dizisi yapmaktı. Tweetlerin başlangıcı buydu. Bir eğitim dizisi yapmaktı. Böylece dünyada ilk kez tweet bir eğitim fonksiyonu görecekti" dedi.

"ÇALIŞMA YARIN SABAH BAŞLAMALI"

Dornaz alfa ile ilgili konuşan Ovalı, "Başta ilaç hedefimiz değildi. Ben ilaç buldum demedim. Sloganımız 6 proje, 4 ürün, 3 makale, 1 ay'dı. Bu ülkede bu hızla yapabilen bir başka ekip ya da adam varsa o beni eleştirmeli.

Mart ayında akciğer yatağında ölen hücreler ikinci bir tabaka yapıyor. O zarı açarsanız insanlar nefes alır. İmmüniteye zaman tanırsınız, o da hastalığı yok eder. Burada ölümlerin çocuğu immüniteye yetişemeden insanlar nefessizlikten ölüyor. Ölümlerin yüzde 90 nedeni akciğerdeki tahribat. TÜBİTAK'a da bunu söyledik. Peki biz dornaz alfa'yı nereden bulduk konusuna gelince; biz dornaz alfayı zaten 5 yıldır laboratuvarımızda jel eritmek için kullanıyoruz. Bunun projesini yazalım derken pek de inancım yoktu. Bir gün Dr. Koray Yalçın yanıma geldi, bana gösterdiği şey çok etkileyiciydi. Bu ilacı kullanan kistik fibrozisli hastalar Avrupa'da taranmış. Bu hastaların hiçbiri covid enfeksiyonu nedeniyle ölmemiş. Hastaneye yatma sayısı yüzde 2 bile değil. Makale tarihi 16 ya da 17 Nisan. O andan itibaren insanlarla yazıştık. Amerikalı bir blog bulduk.

Kistik fibrozisli bir hasta şunu anlatıyor hatta biz onu makaleye yazıyoruz. Diyor ki; "Ben kistik fibrozistim gen tedavisi alıyordum. Covid'e yakalanınca doktorlarım bu dönemde bu ilacın alınmasının iyi olmadığını söylediler, eski ilacına dön dediler. Eski ilacıma başladım ama o arada İncil'den bir ayet buldum sabahtan akşama kadar bunu okudum. Bu dua beni iyi etti."

O anda dornaz alfa karşımızda duruyordu. Ben o ana kadar ilaç çalışmıyordum. Bu arada Fransızlar da çalışma başlatmışlar. Laboratuvara döndük ve ARDS'nin laboratuvar modelini taklit eden bir metot yaptık. Virüslü hücreleri enfekte ettik üzerine bağışıklık hücrelerini yerleştirdik. Başka hücrelerin jelleşmesini bekledik. Jelleştikten sonra bunu koyduk ve hücreler birden dağıldı. Gördüğümüz sonuçlar karşısında çok heyecanlandık. Bir hastada izin alarak uyguladık ve gördüğümüz cevap çok etkili olunca bundan sonra yapabileceğiniz başka bir şey yok. Siz bilim adamısınız. 2 aylık bir öykü ve aslında dedektiflikle bulduğunuz bir sonuç var. Bu sonuç İtalya'da yazılan kistik fibrozisli hastaların neden hasta olmadığıyla ilgili bir soru ve ABD'de bir kadının ilaç değiştirdiğinin farkında olmayıp dua ile iyi olduğunu düşünen bir metin.

"ACİLEN TEST EDİLMELİ ÇÜNKÜ İYİ SONUÇLAR OLABİLİR"

İlaç önümüzde duruyordu. Bu bir heyecandır, onu bulduğunuzda duramazsınız. Makalesi çıkacak. Bu gerçekten iyi bir çalışma acilen test edilmeli çünkü iyi sonuçlar olabilir. Olursa da insanlara çabucak ulaştırılmalı. Yine söylüyorum yanılabilirim. Az sayıdaki hastanın sonuçları tesadüfi olabilir ama bu çalışma yarın sabah başlamalı. 3 hastaya hastalığın ilk evresinde verdik. Bu çalışma dünyada ilk, Yayınlanıyor şimdi. Covid olmuşsunuz ama solunum sıkıntınız yeni başlıyor. Bunları bakanlığa rapor olarak da yolluyoruz. Makale olarak da gitti ama yayınlanması aylar alacak. Böyle bir lüksümüz yok" dedi.

"BİZ BATAKLIKTA ÇALIŞIYORUZ"

Ovalı, "Beyaz yakalılar bize 'Yüzünüzde çamur var' diyor ama biz bataklıkta çalışıyoruz. Biz tabii ki çamur içinde olacağız. Günde 3-4 saat uyku uyuyorum. Bir şey okumaya bir şey yazmaya çalışıyorum. Günde iki öğün ya yiyorum ya yemiyorum arkadaşlarım da öyle. Ama şunu fark etsinler; biz onların bulunduğu pozisyonda değiliz. Biz laboratuvar içindeki bir bataklığın içindeyiz. Mecburdum. Bir makale Lancet'e gitti ne zaman yayınlanır bilmiyorum. İkinci bir makale de hazırlandı o da bugün yarın gidecek" dedi.

"40 YIL SONRA İLK"

Prof. Dr. Ovalı, "40 yıl sonra ilk defa bir aşıyı ürettik ve test aşamasına getirdik. Ürettiğimiz aşı diğer aşı gelene kadar geçişi sağlayacak. Tüm bu anlattıklarım bir ayda oldu" açıklamasında bulundu.

Ovalı, "25 Nisan'da hayvan çalışmalarına başlıyoruz. Sonra insan çalışmalarına başlayacağız. İki tür aşı üretildi. Her şey yolunda giderse Ağustos'ta insanlara dokunacak" diyerek, Türkiye'de bir hastadan elde edilen virüsün görüntüsünü paylaştı.