Gıda sanayi zorda! Fabrikalarda üretim yavaşladı

Gıda sanayicileri şeker üretiminde uygulanan kotalardaki belirsizliğin, başta nişasta bazlı şeker sanayi olmak üzere gıda ve içecek sanayinde üretime büyük sekte vurduğunu belirtti.

Türkiye Gıda ve İçecek Sanayi Dernekleri Federayonu (TGDF)'na üye Şekerli Mamul Sanayicileri Derneği (ŞEMAD), Susam, Tahin, Helva ve Reçel İmalatçıları Derneği (SUTHER) ile Nişasta ve Glikoz Üreticileri Derneği (NÜD)  konuya ilişkin yaptığı açıklamada "üretim yavaşladı" dedi.

"Gıda Sanayi Zorda"

Türkiye’nin şeker üretiminde uygulanan kotalardaki belirsizlik, başta nişasta bazlı şeker sanayi olmak üzere gıda ve içecek sanayinde üretime büyük sekte vuruyor. Her yıl yapılan kota artışının gecikmesi nedeniyle fabrikalarda üretimin yavaşladığını belirten sektör temsilcileri, ortaya çıkacak üretim açığının, başta şekerli mamul ve içecek sanayi olmak üzere gıda sektörünün üretiminde sıkıntıya yol açmasının kaçınılmaz olacağı uyarısında bulundular. 

Şeker üretiminde kota uygulamasının dayanağı olan Şeker Kanunu’ndan kaynaklanan belirsizlikler, gıda sanayinde işleri durma noktasına getirdi. Şeker Kanunu ile üretimleri kotayla sınırlandırılan şeker ve nişasta bazlı şeker sanayi kuruluşları, kota artışının halen belirlenmemiş olması nedeniyle üretimlerini yavaşlatırken, bu durum üretimlerinde bu ürünleri kullanan gıda ve içecek sanayicilerini de sıkıntıya soktu. 

Ülkemizde şeker ve nişasta bazlı şeker üretimi, Şeker Kanunu uyarınca her yıl belirlenen kota miktarında gerçekleştiriliyor. Kota uygulaması nedeniyle, sanayide kurulu kapasitelerin kullanılamaması, özellikle geçmiş yıllarda şeker açığının ithalat yoluyla karşılanmasını ve milyonlarca dolar dış alım yapılması sonucunu doğurmuştu.

"Fabrikalarda üretim yavaşladı"

Her yıl yaşanan bu olumsuzluklara bir de kota belirsizliği eklendi. Şeker Kanunu ile tanınan ve her yıl artırılan kota kapsamında üretimlerini yapan sanayiciler, 2017 pazarlama yılına ilişkin kota artışının netleşmemesi nedeniyle üretimlerini yavaşlatırken, bu durum gıda ihracatında önemli bir yeri olan şekerli mamul ve gazlı içecek üreticisi sanayi kuruluşlarına da yansımaya başladı.

Üretimlerinde ülkemiz çiftçisinin ürettiği yüzde 100 Türkiye’nin mısırını kullanan NBŞ sanayinin üretiminde yaşanacak olası bir daralmanın, önümüzdeki dönemde başta şekerli mamul sektörü olmak üzere gıda ve içecek sanayinin ham madde maliyetlerinin yükselmesine ve üretimde aksamalara yol açacağı uyarısında bulunan sektör temsilcileri, kota artışının bir an önce belirlenerek, açıklanması çağrısı yaptılar. 

"Nihai çözüm; kotaların kaldırılması"

Öte yandan AB’nin Eylül 2017 itibariyle şeker üretiminde kota uygulamasını tamamen kaldıracağına dikkat çeken sektör temsilcileri, bu durumda glikoza ve şekere kota uygulanan tek ülkenin Türkiye olacağına işaret ederek, şeker sektörünün ayakta kalması için nihai çözümün, artık ömrünü dolduran kotaların kalkması ve serbest piyasa düzenine geçilmesi olduğunu kaydettiler. 

Gıda sanayinin öncü ve itici gücü şekerli mamul sektörü ve gazlı içecek sektörü, Türkiye’nin toplam gıda ihracatının neredeyse %20’sini oluşturuyor. Her iki sektöre uygun maliyetli ham madde tedarik eden nişasta bazlı şeker sanayi üretimindeki daralmanın, söz konusu sektörlerde üretim düşüşü ile birlikte, ihracatı da sekteye uğratması tehlikesi bulunuyor. 

Türkiye Şeker Sektörü

Türkiye şeker sektörünün girdileri, ülkemiz çiftçisi tarafından üretilen şeker pancarı ve mısırdır. 

Şeker Kurumu verilerine göre 2014 yılında 287.461 hektar alanda 16,7 milyon ton pancar üretilmiştir. Aynı dönemde 658.645 hektar alana mısır ekimi yapılmış, 5,9 milyon ton mısır üretilmiştir. 

Bugün nişasta bazlı şeker sanayi kuruluşlarının yaptığı alımların da etkisiyle mısır, 6.4 milyon ton üretimle, Türkiye tahıl üretiminde üçüncü sıraya yerleşmiştir. 

Ülkemizde pancar şekeri üreten, 25’i kamu, 8’i özel sektör olmak üzere 33 fabrika bulunmaktadır. Yıllık pancar şekeri üretimi 2,5 milyon ton ile en yüksek seviyesine ulaştığı 2009/2010 sezonundan sonra düşüşe geçerek, 2014/2015 pazarlama yılında 2 milyon tona kadar gerilemiştir. Bunda hava şartları ve hastalıklar nedeniyle pancarın şeker veriminin düşmesi etkili olmuştur.

Mısır şekeri üretimi yapan fabrika sayısı ise 9. Bunlardan 5’i kota dahilinde üretim yaparak yurtiçine hammadde sağlayabilmekte, diğerleri ise ihracata yönelik olarak üretim yapmaktadır. Yurtiçine arz izni olan fabrikaların üretim kapasitesi yıllık 1 milyon ton iken, diğer fabrikaların 330 bin ton civarında bir toplam kapasitesi bulunuyor.

Şekerde Kota Sistemi nedir?

Türkiye’de şeker piyasası kota sistemi ile düzenlenmiştir. Buna göre, Şeker Kurumu tarafından her pazarlama yılı için ülke ihtiyacını karşılayacak şekilde pancar şekeri kotası belirlenmekte, mısır şekeri kotası da iç pazara yönelik ülke toplam şeker kotasının %10’u olarak hesaplanmaktadır. Bakanlar Kurulu Kararıyla, mısır şekeri kotası ilgili yıl geçerli olmak üzere %50 oranında artırılabiliyor. 

Şeker Kurumu 2016/2017 pazarlama yılı için iç piyasaya yönelik toplam “A Kotası”nı 2 milyon 650 bin ton, pancar şekeri kotasını 2 milyon 385 bin ton, mısır şekeri kotasını da 265 bin ton olarak belirlemişti.

Kota uygulaması nedeniyle nişasta bazlı şeker sanayi, mevcut kapasitelerinin altında üretim yaparken, son yıllarda pancar verimindeki düşüşe bağlı olarak ortaya çıkan arz açığı, milyonlarca dolar karşılığı şeker ithalatı ile karşılanıyor.  Bu da ülkemiz kaynaklarının heba olmasına neden oluyor.

⁠⁠⁠⁠⁠