Hortum nedir, nasıl oluşur?

Kümülonimbüs bulutundan aşağı doğru sarkan ve yere ulaşan, kendi dar ekseni etrafında şiddetli bir şekilde dönerek yol kat edebilen hava kolonu olarak tanımlanmaktadır. Huni görüntülü bu olay fırtına olarak isimlendirilen hava olaylarının en tahrip edicisidir.

Hortum nasıl oluşur?

Hava olaylarının oluşumları ne kadar karışık gözükse de, aslında hepsinin oluşumu birbirleri ile benzer şekildedir. Hortum gibi ekstrem hava olayının oluşmasındaki tek fark; yukarı seviyelere taşınan suyun (konveksiyon) çok daha fazla olması ve sürekli hızlı bir şekilde yükselmesidir. Buna basit bir örnek olarak kaynayan suyu örnek gösterebiliriz. Isındıkça yükselen hava, yukarı seviyedeki soğuk havadan dolayı içindeki su yoğuşarak milyarlarca su partiküllerini açığa çıkarır. Bu milyarlarca mikro su partikülleri yukarıda birleşerek bulut diye adlandırdığımız şekilleri oluştururlar ki, bulutların büyüklükleri de taşınan havanın hızına bağlı olarak değişir. Çok hızlı bir şekilde yükselen sıcak ve nemli hava, yükselen havaya oranla çok daha soğuk olan hava tarafından emilmeye başlar. Bu esnada hava çok kararsızdır ve bu kararsızlığın tepkimesi olarak bulutun altında spiral bir şekil oluşur. Yer seviyesinden hızlıca yükselen hava, basıncı ve sıcaklığı düşürür. Bu esnada rüzgâr şiddetini arttırır ve su buharı yoğunlaşmaya başlar. Yoğunlaşan su buharı, bulutun altında belirmeye başlayan spiral şeklin daha belirgin, havanın ise daha kararsız hale gelmesine neden olarak hortumun gücünün artmasına neden olur. Olgunlaşmaya başlayan spiral şekil alttan emdiği havayı hızla soğutarak yoğuşturur ve şiddetli akıma, şimşeklerle birlikte dolu ve yağmur sağanakları da katılır. Hortumlar tropikal bir siklona oranla çok daha küçük, ancak bir o kadar da yıkıcıdır.

Bir denizin ya da gölün üzerinde meydana gelen bir hortum, yerden emdiği sular ile bir "Su hortumu" oluşturur. Havanın mevsimsel değişimine göre kar hortumu ve alev hortumlarıda oluşabilmektedir.

Hortumdan Korunma Yolları

A) Hortumdan önce yapılması gerekenler:

Özellikle hortum tehlikesi olan bir bölgede yaşıyorsanız, hortum durumunda güvende olabileceğiniz yerleri belirleyin. Öncelikle evinizde güvenli bir yer tespit edin. Evinizdeki güvenli alanlar, bodrum veya koridor gibi iç bölümlerdir. Eğer eviniz güvenli değilse, evinize yakın olan ve hızlı bir şekilde ulaşabileceğiniz bir sığınak belirleyin.

Yeterli zaman mevcutsa, ilk yardım malzemelerini yanınıza alın ve koşulların kötüye gitmesi durumunda birkaç gün sizi idare edecek su ve bazı acil durum malzemelerini stoklayın.

Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün tahmin ve uyarılarını dikkate alın. Hortum uyarılarını yazılı, görsel ve sanal medyadan takip edin.
B) Hortumdan sırasında yapılması gerekenler:

Hortumun yaklaştığını gördüğünüzde hızlı bir şekilde daha önceden belirlemiş olduğunuz evinizdeki veya yakın civardaki güvenli alana gidin. Her iki durumda da (ağır bir masa gibi) dayanıklı bir şeyin altına girin ve tehlike geçinceye kadar orada kalın.

Eğer araç kullanıyorsanız ya da bir aracın içindeyseniz, en yakın güvenli binaya doğru gidin ve saklanın. Etrafta böyle bir yer olmaması durumunda aracın içinde kalın, emniyet kemerinizi takın, eğer varsa bir yastıkla veya kollarınızla başınızı koruyun. Camdan dışarı bakmayı ya da dışarı çıkmayı asla denemeyin, çünkü dışarıda camınıza çarpabilecek uçan cisimler olabilir. Bu cisimler, hortum esnasında yaralanma ve ölümlerin en önemli sebebidir.

Hortum gördüğünüzde suyu, elektriği ve gazı (LPG) kaynağından kesin, yanma oluşmuşsa gerekli şekilde müdahale edin.
Şimşekle birlikte gözlenen fırtınalar bölgenizi tehdit etmeye başladığında, en son bilgi ve talimatları almak için radyo, TV ve İnternet haber yayınlarını takip edin.

Bir hortum görüldüğünde, pencereden, kapılardan ve dış duvarlardan uzakta kalın. Başınızı, düşebilecek ve havada uçan nesnelerden koruyun.

Okulda, herhangi bir sağlık biriminde, fabrika ya da alışveris merkezinde iseniz, önceden belirlenmiş sığınak yerlerine gidin. En alt kattaki iç koridorlar genellikle en güvenilir yerlerdir. Pencerelerden ve açık yerlerden uzak durun. Görevli personel ve yetkililer ile işbirliği yapın, onlar olağanüstü durumlarda yapılacak şeyler hakkında eğitilmişlerdir.

Gökdelende iseniz, mümkünse en alt kattaki küçük iç odalara ya da koridorlara ulaşın.

C) Hortumdan sonra yapılması gerekenler:

Hortumdan zarar gören nesneler ve yapıların düşmesinden kaynaklanabilecek yaralanma ihtimaline karşı sığınaklardan dışarı çıkarken dikkatli olunmalıdır.

Kırık camlar, açıkta duran sivri nesneler ve diğer tehlikeli kimyasallar olabileceği ihtimaline karşı molozların arasında yürürken veya çalışırken güvenli kıyafetler giyin. Etrafınızda elektrik kaçağı olabileceğinden su birikintilerindeki güç kablolarına ve nesnelere dokunmayın.

Evinizi temizlemek zorunda kalırsanız, muhtemel tehlikeleri dikkate alarak güvenli ekipmanlar giydiğinizden emin olun.
Sigorta şirketinizin talep etme ihtimaline karşı kırılan eşyaların kayıtlarını, bilgilerini ve fotoğraflarını saklayın.