Kortizonun faydaları ve yan etkileri nelerdir?

Kortizon tedavisi, birçok hastalığın tek tedavi yöntemi olsa da gereğinden fazla uygulandığı taktirde geri dönüşü olmayan sorunlara ve başka hastalıklara sebep olabilir. Yüksek dozda alındığında, vücutta çok fazla su ve sodyum biriktiren kortizon, tansiyonu yükseltir, şeker hastalığını tetikler ve yağ birikmesine sebep olur. Kortizon kullanan hastanın özellikle beslenmesine dikkat etmesi, kilo almaması için beslenme alışkanlıklarını değiştirmesi, tuzsuz yiyecekler yemesi, süt, yoğurt ve peynir gibi kalsiyum zengini gıdalar tüketmesi gerekir. Peki kortizon nedir?

KORTİZON NEDİR?
Kortizon, vücudun adrenal bezleri tarafından üretilen bir steroid olan kortizolün sentetik bir versiyonudur. . Kortizon ilaçları kortizolün etkisini taklit eder, ancak daha güçlü olma eğilimindedir. Kortizon ve kortizol her ikisi de sıklıkla kortikosteroid (Kimyasal olarak kortikosteroid hormonlara benzeyen ve adrenal bezlerden salgılanan bir grup ilaç) olarak adlandırılan glukokortikosteroid (Adrenal bezlerden günlük ritimde veya stres durumunda salgılanan steroid hormonları) türüdür.

KORTİZON TEDAVİSİ NEDİR, NASIL YAPILIR?
Doktorlar astımdan artrite kadar çok çeşitli enflamatuar durumları tedavi etmek için kortizon ilaçlarını (genellikle steroid olarak adlandırılır) reçete eder. Kortikosteroid ilaçları çeşitli güçlerde ve doğrudan vücuda enjekte edilebilen haplar, topikal kremler ve sıvılar gibi farklı formlarda gelir.

Kortizon Enjeksiyonları. Bursit, osteoartrit, gut ve diğer artritik durumların neden olduğu izole eklem iltihabı ve ağrı, kortizon enjeksiyonu ile tedavi edilebilir. Bir enjeksiyon güçlü ilacı doğrudan iltihap bölgesine iletir.

Oral Kortizon İlaçları. Romatoid artrit ve ankilozan spondilit gibi tüm vücudu etkileyen enflamatuar bozuklukları olan kişiler, sülfasalazin ve metotreksat dahil oral kortikosteroidlerle ağrılı alevlenmeleri tedavi edebilir. Kronik oral steroid kullanımı komplikasyonlara yol açabilir, bu nedenle doktorlar mümkün olduğunca hasta kullanımını sınırlar.

Topikal Kortizon. Topikal steroid ilaçları kremler, jeller, köpükler, spreyler olabilir. Cilt iltihabını tedavi etmek için kullanılırlar. Daha güçlü topikal kortikosteroidler, psoriatik artrit ile ilişkili enflamatuar bir cilt hastalığı olan sedef hastalığı gibi durumları tedavi etmek için reçete edilebilir.

KORTİZONUN YAN ETKİLERİ NELERDİR?
Akne, kuru cilt veya hassas cilt
Deride morarma veya renk değişikliği
Uykusuzluk
Duygudurum değişiklikleri
Artan terleme
Baş ağrısı
Baş dönmesi
Bulantı, mide ağrısı veya şişkinlik
Yavaş yara iyileşmesi
Kortizonun aşağıdaki ciddi yan etkilerinden herhangi birini yaşarsanız hemen doktorunuzu aramalısınız:

Görüş problemleri
Şişkinlik
Hızlı kilo alımı
Nefes darlığı
Şiddetli depresyon veya olağandışı düşünceler veya davranışlar
Nöbetler
Kanlı dışkı
Kan tükürme
Pankreatit belirtileri (üst midenizde sırtınıza yayılan şiddetli ağrı, bulantı ve kusma veya hızlı kalp atış hızı)
Düşük potasyum
Yüksek tansiyon

Vücut kortizon salgılar mı?

Böbrek üstü bezlerinin ürettiği kortizon, her insanın vücudunda farklı miktarlarda salgılanır. Örneğin, dinlenmekte olan normal kiloda bir kişinin salgıladığı kortizon miktarı günlük 15-40 miligram arasında değişirken, kilosu fazla birinin günlük üretimi bundan yüzde 50 oranında daha fazladır. Gün içinde salgılanan kortizon miktarı, vücut ısısına, kan basıncına, günün gece ya da gündüz oluşuna göre değişiklik gösterir.

Sinir ve panik anında ise kortizonunun salgılanma oranı on katına dek çıkabilirken, vücudumuz kortizon hormonunu en çok sabah vaktinde salgılar.

Doğumun üçüncü haftasında başlayan ve öldüğümüz ana dek devam eden kortizon hormonu üretimi vücut tarafından az salgılanırsa ya da hiç salgılanmazsa dışarıdan alınır.

Kortizon tedavisi uygulanırken nelere dikkat edilmelidir?

Kortizon birçok hastalıkta tek tedavi çözümü olarak görülür. Uygun dozu doktor tarafından belirlenen kortizon, tablet, ampul, krem, fitil ve damla gibi birbirinden farklı şekillerde kullanılır.

Kortizon tedavisini, mümkün olduğunca erken sürede kesmek gerekir.

Kortizonun tablet formunun, vücuttaki kortizon hormonunun salgılandığı saatler olan sabah saatlerine uygun şekilde yine sabah erkenden alınması gerekir.

Kortizonun mide asidini artırması ve ülsere yol açması gibi riskler vardır. Bu yüzden tok karnına alınması gerekir. Mideye zarar vermemesi için doktor önerisi ile birlikte mide koruyucu ilaç alınabilir.

Kortizon tedavisi gören hastalarda kemik yıkımı başlar. Bu nedenle, kortizonun kalsiyumun bağırsaktan emilimini azaltarak osteoporoz rahatsızlığına sebep olma riski vardır.

Kortizon tedavisi sırasında nasıl beslenilmelidir?

Kortizon yan etkileri olan bir ilaçtır. Bu nedenle kortizon tedavisi gören kişilerin, beslenme düzenine çok dikkat etmesi gerekir.

Tuz kullanımı azaltılmalıdır: Tuz, kortizon tedavisinin baş düşmanıdır. Çünkü, kortizon hormonu, böbreklerde tuzun geri emilimini artıran bir hormondur. Kortizonun yüksek olması halinde, yüksek tansiyon tetiklenir. Tuz, kandaki ve vücuttaki sıvısındaki birikimiyle bu sıvıların osmatik basıncını yükseltir.

Sebze ve meyve tüketimi artırılmalıdır.

Potasyum açısından zengin olan yağsız besinler tüketilmelidir. Bu besinler sebze ve meyvelerdir.

Çok fazla tatlı ve yağlı besin tüketimi yapılmamalıdır.

Bolca kalsiyum tüketilmelidir.

Kortizon tedavisi gören hastalarda kemik yıkımı başlar. Bu nedenle, kortizonun kalsiyumun bağırsaktan emilimini azaltarak osteoporoz rahatsızlığına sebep olma riski vardır.

Kortizon tedavisi görenlerin kalsiyumu bol yiyecekler tüketmesi gerekir.

Bu yiyecekler, süt, yoğurt, tuzsuz ve yağsız peynir, yeşil yapraklı sebzeler, kuru baklagiller ve tuzsuz fındık gibi yiyeceklerdir. Fazla olmamak kaydıyla küçük balıklar da tüketilebilir.

Kortizon tedavisi görenler bu yiyecekleri asla tüketmemeli

Hazır gıdalar

Konserve yiyecekler

Meyve suları

Soda ve kola gibi gaz içerikli içecekler

Alkollü içecekler

Bisküvi ve gofretler

Tuzlu ve peynirli krakerler

Şekerlemeler

Zeytin

Salça

İçinde koruyucu madde olan bütün gıdalar

Midye ve karides gibi kabuklu deniz ürünleri

Büyük balıklar

Salam ve sosis gibi şarküteri ürünleri

Sakatat

Kereviz ve deniz börülcesi gibi sebzeler

Kaşar peyniri

Otlu peynir

Tuzlu peynirler

Süt tozu

Patlamış mısır

Böreklik yufka

Pasta ve börekler

Kahvaltılık tuzlu tereyağı ve margarinler

Salata ve makarna sosları

Kabartma tozu

Hazır çorbalar

Dondurulmuş gıdalar

Bulyon ve içerisinde çok tuz olan tüm baharatlar

Mayonez

Ketçap

Turşu

Kortizon tabletinin yan etkileri

Kilo artışı

Ruh hali değişiklikleri

Depresyon

Deri incelmesi ve buna bağlı olarak gelişen deri altı kanaması

Katarakt ve benzeri göz sorunları

Hipertansiyon ve benzeri kalp hastalıkları

Osteoporoz, omur kırığı gibi sorunlar

Çocuklarda büyüme ve gelişme geriliği

Kan şekerinin yükselmesi, diyabet hastalığı olanların problem yaşaması

Enfeksiyonlara yatkınlığın artması

Uyku sorunları

Kortizon tedavisinin genel yan etkileri

Gelişme bozuklukları

Vücudun bazı bölgelerinde normal dışı şişlikler ve gövdede yağlanma

Adale zayıflığı

Kan basıncında yükselme

Kemik erimesi

Psikolojik bozukluklar

Ciltte kıllanma, çizgilenme

Adet bozuklukları

Şeker ve tansiyon yükselmesi

Gözlerde katarak oluşumu

Mide şikâyetleri

Kortizon tedavisinin kullanıldığı hastalıklar

Romatizmal hastalıklar

Kan hastalıkları

Sinir sistemi hastalıkları

Kalp ve damar hastalıkları

Bağ dokusu hastalıkları

Alerjik hastalıklar

Tümör tedavileri

Karaciğer hastalıkları

Böbrek ve idrar yolu hastalıkları

Hormonal hastalıklar

Zehirlenmeler ve sıcak çarpmaları

Göz hastalıkları

Şoklar