(Özel) Safranbolu evlerine "soyut" ve "somut" koruma

UNESCO Dünya Miras Listesi’nde yer alan ve "en iyi korunan 20
kent" arasında bulunan Karabük’ün Safranbolu ilçesinde, tarihi ev
ve iş yerleri yıllar önce soyut olarak dini inanç ile birlikte
somut olarak da sigorta yapılarak yangın, deprem ve yıldırıma karşı
koruma altına alındığını gösteren "Balkan" levhaları geleceğe
aktarılıyor.

Osmanlı mimarisi, şehir hayatı ve kültürünü yansıtması
dolayısıyla "Osmanlı’nın parmak izi" olarak anılan Safranbolu’da,
genelde evler 2 ya da 3 katlı binalardan oluşurken, çoklu nüfus
nedeniyle 8 oda bulunurken, yapıların ahşap kapı ve tavanları
süslemeleriyle güzel görüntü oluşturuyor.

Osmanlı döneminden kalma han, hamam, konak, çeşme, cami ve
köprüleriyle açık hava müzesini andıran ilçede, ev ve iş yerleri
insanlar tarafından yangına, deprem ve yıldırımlara karşı dini
inançlara göre "Ya Celil", "Ya Hafız", "Maşallahü Kane" gibi
tevekkül sözleriyle soyut olarak korumaya çalışırken, somut olarak
da koruma altına alındı. O dönemde Safranbolu halkı evlerini
yangın, deprem ve yıldırımlara karşı korumak için 1912’de
Bulgaristan’da kurulan "Balkan" sigorta şirketine evlerini
sigortalattı.

Sigortalatılan evlerin girişlerine sigorta şirketine ait levha
asılırken, zamanla bu levhalar kayboldu. İlçede bazı tarihi evlerde
bu levhalara rastlanırken, bu uygulamanın Safranbolu’da ticari
kültürün, riski karşılama becerisi ve bilgisinin somutlaştığı
örnekler olarak görülüyor.

Kent üzerine araştırmalar yapan ve kitapları bulunan araştırmacı
yazar Aytekin Kuş, İhlas Haber Ajansı muhabirine yaptığı
açıklamada, Safranbolu’nun geçmişin geleceğe taşınmasında en büyük
örnek olduğunu söyledi. Safranbolu’nun eski yaşama sanat ve
güzelliğinin bugüne aktarımının kolay olduğu bir ilçe olduğunu
ifade eden Kuş, "Safranbolu kendine özgü yaşam biçimini bazı
felsefelerle yüklemiş eski zaman tanığıdır. Bunu soyut ve somut
örneklerle gösterebiliriz. Evlerimizde yangına, depreme, yıldırıma
karşı tevekkül sözleri vardır. Bunlar ’Ya Celil’, ’Ya Hafız’,
’Maşallahü Kane’ gibi. Bunun dışında somut olarak evlerin sigorta
edilmesiyle sonuçlanmış. Bunları Safranbolu evlerinde görmek
mümkün. Balkan sigorta 1912’de Bulgaristan’da kurulmuş. Safranbolu
evlerinin ve iş yerlerinin sigortasını yapmış. Sigorta geleceğe
karşı bir güvence oluşturma birikim ve kazanımıdır. O nedenle bazı
hemşehrilerimiz bu riski karşılamak amacıyla sigortalamışlar. Zaman
içerisinde bu levhalar kayboldu. Bir iki örneği bugün
görebilirsiniz. Bu Safranbolu’daki ticari kültürün, riski karşılama
becerisi ve bilgisinin somutlaştığı örnekler. Safranbolu
yaşantısını yalınlık içerisinde soyluluk geleneğiyle sürdürmüştür.
Her öğesinde geçmişin geleceğe taşınmış izlerini görmek mümkündür"
diye konuştu.