Tarihte bugün : 10 Aralık'ta neler oldu?

İnsan Hakları Günü, İnsan Hakları Evrensel Bildirisi’nin kabul edildiği gün olan 10 Aralık 1948’den bu yana her 10 Aralık’ta kutlanan gündür. II. Dünya Savaşı’ndan sonra dünyadaki devletler bireylere tanınan hak ve özgürlüklerin güvence altına alınması konusunda birleştiler. İnsan Hakları Bildirisi, Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komisyonu tarafından Haziran 1948’de hazırlandı ve 10 Aralık 1948’de Genel Kurulun Paris’te yapılan oturumunda kabul edildi. 

1774 - Kazak isyanı önderi Pugaçev, idam edildi.

Yemelyan Pugaçov, II. Katerina döneminde Rus İmparatorluğu'na karşı ayaklanan Kazak lider. Rusya'nın Orta Asya'yı istilası karşısında öteden beri rahatsız olan Kazaklar, zaman zaman Ruslara karşı ayaklanıyordu.Çar III. Petro'nun şaibeli ölümü üzerine Kazak beylerinden Pugaçov harekete geçti. Kendisinin çar olduğunu, suikastten kurtularak Asya'ya kaçtığını iddia etti ve çevresine topladığı güçlerle bir isyan başlattı.

Rus ordusunun Osmanlılarla savaşıyor olması isyancıların işini kolaylaştırdı. Kazaklardan büyük destek alan Pugaçov, Rus birliklerini yenerek Kazan'ı ele geçirdi. Moskova ve St.Petersburg bile tehdit altındaydı.Ancak Ruslar çabuk toparlandılar ve Osmanlı ile barış yaptıktan sonra tüm güçlerini Orta Asya'ya sürdüler. Pugaçov yenildi ve yakalanarak bir meydanda idam edildi. Pugaçov, Rusya tarihindeki en korkunç isyancılardan biri olarak anılır. Kazaklar içinse büyük bir halk kahramanıdır.

1817 - Mississippi, Amerika Birleşik Devletleri'nin 20. Eyaleti olarak birliğe katıldı.

1863 - Londra metrosu açıldı.

1877 - Osmanlı Rus Savaşı: Rus ordusu 5 aydır süren kuşatma sonrası Plevne'yi aldı.

1898 - İspanyol-Amerikan Savaşı sonrası Küba, İspanya’dan bağımsızlığını kazandı.

1901 - İlk Nobel ödülleri verildi.

1902 - Mısır'da Nil nehri üzerinde inşa edilen Aswan Barajı hizmete girdi.

1906 - Theodore Roosevelt, Rus-Japon Savaşının sona ermesinde oynadığı arabuluculuk rolünden dolayı, Nobel Barış Ödülü'nü alan ilk Amerikalı oldu.

1923 - İrlandalı şair William Butler Yeats, Nobel Edebiyat Ödülü'nü aldı.

1927 - Fransız filozof Henri Bergson, Nobel Edebiyat Ödülü'nü aldı.

1929 - Alman yazar Thomas Mann, Nobel Edebiyat Ödülü'nü aldı.

1937 - "Abdülaziz'in bayındır kıldığı kent" anlamına gelen Ma'muretülaziz ya da kısaca Elaziz şehrinin adı, Elâzığ olarak değiştirildi.

1941 - Malaya açıklarında Prince of Wales ve Repulse olmak üzere Kraliyet Donanmasına ait iki zırhlı, Japon İmparatorluk Deniz Kuvvetleri'ne bağlı torpido bombardıman uçaklarıtarafından batırıldı.

1948 - Birleşmiş Milletler Meclisi, İnsan Hakları Bildirgesini kabul etti. Türkiye İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi'ne kabul oyu verdi. Bu gün halen İnsan Hakları Günü olarak kutlanmaktadır.

1956 - Macaristan'da çatışmalar başladı ve sıkıyönetim ilan edildi.

1963 - Zanzibar Sultanlığı, Birleşik Krallık'tan bağımsızlığını kazandı. 26 Nisan 1964'te Tanzanya ile birleşmiştir.

1964 - Martin Luther King, Nobel Barış Ödülü'nü aldı.

1970 - Rus yazar Aleksandr Soljenitsin, Nobel Edebiyat Ödülü'nü aldı.

1971 - Aralarında Türkiye İşçi Partisi Genel Sekreteri Tarık Ziya Ekinci'nin de bulunduğu, 26 sanıklı Devrimci Doğu Kültür Ocakları davasına Diyarbakır'da başlandı.

1975 - Rus bilim insanı Andrey Saharov, Nobel Barış Ödülü’nü aldı.

1977 - Uluslararası Af Örgütü, Nobel Barış Ödülü’nü aldı.

1977 - İstanbul Toptaşı Cezaevi'nden 9 siyasi tutuklu kaçtı.

1978 - Enver Sedat ve Menahem Begin, Nobel Barış Ödülü’nü aldı.

1979 - Rahibe Teresa, Nobel Barış Ödülü’nü aldı.

1979 - Daha önce görevden alınan Devlet Opera ve Balesi Genel Müdürü Gürer Aykal'ın yerine, İsmet Kurt'un atanması üzerine, Devlet Opera ve Balesi çalışanları Carmina Burana'nın sahnelenmesine katılmama kararı aldı. Kurt, iki gün sonra istifa etti.

1983 - Arjantin'de askeri rejim sona erdi; Arjantin'in 8 yıldan sonra ilk sivil Başkanı, Raul Alfonsin oldu.

1983 - Polonyalı Dayanışma Sendikası lideri Lech Walesa, Nobel Barış Ödülü’nü aldı.

1984 - Güney Afrikalı Piskopos Desmond Tutu, Nobel Barış Ödülü’nü aldı.

1987 - İnsan Hakları Derneği, "Genel Af ve Ölüm Cezalarının Kaldırılması" talepli 130 bin imzalı dilekçeyi, Meclis Genel Sekreterliği'ne sundu.

1987 - Sedat Simavi Basın Ödülü, Uğur Mumcu'ya verildi.

1988 - Türkiye'de ilk karaciğer nakli ameliyatı yapıldı. Ameliyatı, Ankara Hacettepe Üniversitesi’nden Prof.Dr. Mehmet Haberal gerçekleştirdi.

1988 - Cumhurbaşkanı Kenan Evren'in veto ettiği öğrenci affı yasası, Meclis'te tekrar kabul edildi. Yasa, üniversitelerde baş örtüsüne izin veriyordu.

1988 - Mısırlı Necip Mahfuz, Nobel Edebiyat Ödülü'nü aldı.

1993 - Güvenlik kuvvetleri Özgür Gündem gazetesinin İstanbul Kadırga’daki merkezini bastı ve tüm çalışanları gözaltına aldı.

1994 - Yaser Arafat, Şimon Perez ve Yitzhak Rabin, Nobel Barış Ödülü’nü aldılar.

2002 - Stanford Üniversitesi, insan embriyosu klonlayacağını açıkladı.

2002 - Eski Amerikan Başkanı Jimmy Carter, 1970'lerde Orta Doğu'da sürdürdüğü diplomatik arabuluculuklarından dolayı, Nobel Barış Ödülü’nü aldı.

2002 - Kuzey Kore'den gelen Scud füzeleri taşıyan bir gemi, Umman denizinde İspanyol Donanması tarafından durduruldu.

2002 - Bangladeş, gözaltına aldığı iki Avrupalı gazeteciyi serbest bıraktı.

2003 - İranlı Shirin Ebadi, Nobel Barış Ödülü’nü alan ilk müslüman kadın oldu.

2005 - 10 Aralık Hareketi, ilk toplantısını İstanbul Dedeman Oteli'nde gerçekleştirdi.

2016 - İstanbul Vodafone Arena yakınlarında saldırılar gerçekleşti. İki patlamada 43 kişi şehit oldu, 155 kişi de yaralandı.

TARİHTE BUGÜN ATATÜRK : ATATÜRK KRONOLOJİSİ

1936 - Atatürk'ün, akşam Ankara Palasla Fransız Büyükelçisi Henri Ponsot ile Hatay davasıyla ilgili görüşmesi.

1935 - Zonguldak Türk Antrasit Fabrikası işletmeye açıldı.

1923 - Türkiye Cumhuriyeti ile Arnavutluk arasındaki Dostluk Antlaşması Ankara'da imzalandı.

1919 - Kastamonu'da Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'nin kadınlar kolu Maraş'taki Fransız işgaliyle birlikte halka yönelik baskıları ve zulmü protesto için bir miting düzenledi.  

3. Kolordu komutanı Albay Refet (Bele), Nazilli'ye gelerek, Aydın Kuvay-ı Milliye komutanlığını üzerine aldı.

1918 - Trabzon'da, Faik Ahmet (Barutçu) tarafından yayınlanan ''İstikbal'' gazetesinin ilk sayısı çıktı.

1916 - Atatürk'ün, okumakta olduğu Namık Kemal'in "Makalât-ı Siyasiye ve Edebiye" adlı eserini bitirmesi ve "Tarih-i Osmanî"sini okumaya başlaması, yazdığı Arıburnu Muharebeleri Raporu'nu okutması, Çapakçur (Bingöl) cephesine ait yazılan muharebe raporunu okutup dinlemesi.

1915 - Harbiye Nezareti emrine giren Mustafa Kemal, Çanakkale Cephesi'nden ayrıldı.

Atatürk'ün, Anafartalar Grup Komutanlığından ayrılıp İstanbul'a dönmesi. 



Atatürk'ün, "Anafartalar Grubu Komutanlığı"ndan istifası. (Bu istifa, 5. 0rdu Komutanı General Limon von Sanders tarafından kabul edilmemiş, kendisi izinli olarak İstanbul'a dönmüştür).

Atatürk'ün -beraberinde misafirleri Fethi (Okyar), Bahattin Şakir ve Tevfik Rüştü (Araş) Beyler olmak üzere - Çanakkale'den İstanbul'a hareketi. (Atatürk İstanbul'a dönüşünü takiben, Çanakkale'den izinli olarak ayrılış sebebini Salih (Bozok) Bey'e şöyle anlatmıştır: "Ben düşmanın çekileceğini anladığım için bir taarruz yapılmasını teklif etmiştim. Fakat benim bu teklifimi kabul etmediler. Bundan dolayı canım sıkıldı. Çok da yorgun olduğum için izim alarak İstanbul'a geldim. Eğer ben orada iken düşman şimdiki gibi çekilmiş olsaydı, herhalde daha çok sıkılacaktım. Burada bulunmaklığım benim için bir talih eseridir." [Kocatürk]

1915 - Mustafa Kemal leaves Gallipoli for Istanbul.

Doğumlar

1804 - Carl Gustav Jacob Jacobi, Alman matematikçi (ö. 1851)

1821 - Nikolay Nekrasov, Rus şair ve gazeteci (ö. 1878)

1822 - César Franck, Fransız besteci (ö. 1890)

1830 - Emily Dickinson, Amerikalı şair (ö. 1886)

1851 - Melvil Dewey, Amerikalı kütüphaneci (ö. 1931)

1870 - Pierre Félix Louis, Fransız şair ve yazar (ö. 1925)

1870 - Adolf Loos, Avusturyalı mimar (ö. 1933)

1883 - Andrey Vişinski, Sovyet devlet adamı, diplomat ve hukukçu (ö. 1954)

1891 - Nelly Sachs, Alman yazar ve şair (ö. 1970)

1923 - Jorge Semprun, İspanyol yazar (ö. 2011)

1938 - Faruk el Şara, Suriyeli diplomat ve siyasetçi

1941 - Burçin Oraloğlu, Türk tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu

1944 - Oya İnci, Türk tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu

1948 - Dušan Bajević, Bosnalı futbolcu ve teknik direktör

1948 - Ebu Abbas, Filistin Kurtuluş Cephesi lideri (ö. 2004)

1953 - Atilla Atasoy, Türk pop müzik sanatçısı

1957 - Hasan Kaçan, Türk karikatürist, oyuncu ve film yapımcısı

1957 - Michael Clarke Duncan, Amerikalı oyuncu ve yapımcı (ö. 2012)

1960 - Kenneth Branagh, İngiliz yönetmen

1961 - İsmet Yılmaz, Türk siyasetçi ve hukukçu

1964 - Abdurrahim Karslı, Türk akademisyen ve siyasetçi

1969 - Ergün Demir, Türk oyuncu, yönetmen ve senarist

1973 - Brian Molko, Lüksemburglu müzisyen ve Placebo'nun solisti

1978 - Anna Jesień, Polonyalı atlet

1980 - Sarah Chang, Amerikalı keman virtüözü

1985 - Raven-Symoné, Amerikalı oyuncu ve pop şarkıcısı

Ölümler

1198 - İbn Rüşt, Endülüslü Arap felsefeci ve hekim (d. 1126)

1896 - Alfred Nobel, İsveçli kimyager ve mühendis (d. 1833)

1936 - Luigi Pirandello, İtalyan yazar (d. 1867)

1978 - Ed Wood, Amerikalı senarist, yönetmen, yapımcı ve oyuncu (d. 1924)

1994 - Sâdi Yâver Ataman, Türk folklor ve halk müziği uzmanı ve derlemeci (d. 1906)

1999 - Franjo Tuđman, Hırvatistan'ın ilk Devlet Başkanı (d. 1922)

2004 - Eren Uluergüven, Türk tiyatro sanatçısı ve reji asistanı (d. 1983)

2005 - Eugene McCarthy, Amerikalı politikacı (d. 1916)

2005 - Richard Pryor, Amerikalı komedyen ve oyuncu (d. 1940)

2006 - Augusto Pinochet, Şili diktatörü (d. 1915)

2007 - Sabahattin Zaim, Türk iktisatçı ve akademisyen (d. 1926)

2007 - Vitali Hakko, Türk iş adamı (d. 1913)