Tarihte bugün: 28 Ekim'de neler oldu?

Takvim yaprakları 28 Ekim'i gösteriyorken 1923 yılında Mustafa Kemal Paşa, Çankaya Köşkü'nde verdiği akşam yemeğinde, "Yarın Cumhuriyeti ilan edeceğiz" diyecek ve 29 Ekim'de de Cumhuriyet ilan edilecekti. İşte tarihte 28 Ekim ve Mustafa Kemal Atatürk kronolojisi..

1492 - Kristof Kolomb, Küba'yı keşfetti ve İspanya adına el koydu.

Küba, Isla de la Juventud ve birçok takımadaların yanı sıra, başlıca Küba adasından oluşur. Havana, Küba'nın en büyük şehri ve ülkenin başkentidir. Santiago de Cuba ikinci en büyük şehirdir.Küba'nın kuzeyinde Birleşik Devletler (150 km uzaklıkta), batısında Meksika ve Bahamalar, güneyinde Cayman Adaları ve Jamaika ve güneydoğusundaki Haiti ve Dominik Cumhuriyetine kadar uzanır.

28 Ekim 1492'de, Kristof Kolomb karaya çıktı ve şu an Küba'ya ait olan adada İspanya Krallığı için hak iddia etti. Küba, 1898'de biten İspanya-Amerika Savaşına kadar İspanya'nın bir toprağı olarak kaldı, ve 1902'de Birleşik Devletler'den resmi bağımsızlık kazandı.

Küba 11 milyonu aşkın insanın yurdudur ve Karayipler'de en geniş yüzölçümüne sahip olmanın yanı sıra en kalabalık ada milletidir. Ada, etrafındaki sular tarafından ılıklaştırılmış bir tropikal iklime sahiptir. Aynı zamanda Karayip Denizi'nin sıcak suları ve adanın Meksika Körfezi'nin karşısında olması adayı kasırgalara açık hale getirmiştir. 1232.5 km uzunluğundaki Küba Adası yeryüzündeki en büyük 13. adadır.

Kolomb öncesi

Küba yerlileri; Küba'nın ilk sakinleri Güney Amerika'dan adaya gelen Guanahatabey ve Kiboni Yerlileriydi. Adaya daha sonra yerleşen Taynolar (Antil Aravakları) çömlek ve alet yapımında belirli bir düzeye ulaşmış tarımcı ve barışçıl bir halktı. İspanyolların adada ilk koloniyi kurduğu sırada çoğunluğunu Taynoların oluşturduğu Yerlilerin sayısı 80-100 bin dolayındaydı.

Sömürge dönemi

Kristof Kolomb'un birinci yolculuğunda keşfederek (28 Ekim 1492) İspanyol toprağı ilan ettiği Küba'da ilk kalıcı yerleşim 1511'de kuruldu. Sömürgecilerin baskı ve sömürüsü, salgın hastalıklar, açlık ve göçler yerli nüfusunu 5 bine kadar düşürdü. 18. yüzyıla girilirken bölgede sağlanan barış ve düzenle birlikte sömürgenin nüfusu 50 bine ulaştı. İspanya'dan düzenli gemi seferlerinin başlaması Havana'nın ticari ve stratejik önemini artırdı. Bu arada hayvancılığın, tütün ve şekerkamışı üretiminin artırılması ve işgücü için Afrika'dan çok sayıda köle getirilmesi adada köklü bir değişim yarattı. 1865'te köle ticaretinin sona ermesiyle ortaya çıkan işgücü açığını kapatmak için adaya sözleşmeli işçi olarak Meksika yerlileri ve Çinliler getirilmeye başladı.

1516 - Sadrazam Hadım Sinan Paşa yönetimindeki Osmanlı Ordusu, Memlukları Gazze yakınlarında yendi.

1538 - Yeni Dünya'nın ilk üniversitesi olan Universidad Santo Tomás de Aquino kuruldu.

Yeni Dünya, Avrasya ve Afrika dışında kalan ana karaları ifade eden terimdir. Çoğunlukla Amerika ana karasını belirtmek için kullanılır.

Bu terim ilk defa 15. yüzyılın sonlarında Avrupalılar tarafından kullanıldı. Amerika kıtası henüz Avrupalılar için yeniydi zira Dünya'nın yalnızca Avrupa, Asya ve Afrika'dan (Eski Dünya) meydana geldiği düşünülüyordu.

1636 - İlk Amerikan üniversitesi Harvard kuruldu.

Harvard Üniversitesi, Amerika Birleşik Devletleri'nde Massachusetts eyaletinin Boston şehrinin Cambridge mahallesinde bulunan ve alanında dünyanın en önde gelen üniversitelerinden biri olarak tanınan özel bir yüksek öğretim kurumudur. 1636 yılında kurulan ve Ivy League üyesi olan Harvard Üniversitesi, ABD'de hala eğitim vermekte olan en eski yüksek öğretim kurumudur.

1848 - İspanya'da ilk demiryolu, Barselona-Mataró arasında hizmete girdi.

1886 - Özgürlük Heykeli, Fransızların hediyesi olarak New York'a dikildi.

1893 - Çaykovski'nin 6 No'lu Pathétique Senfonisinin galası Sankt-Peterburg'da, bestecinin ölümünden sadece dokuz gün önce yapıldı.

1908 - İstanbul'da Ermenice Jamanak gazetesi yayımlanmaya başladı.

28 Ekim 1908 tarihinde Sarkis ve Misak Koçunyan kardeşler tarafından kurulmuş, ilk dönemde tirajı 15.000'lere kadar ulaşmıştır. 1930'lu yıllarda tirajı 3600'e kadar inen gazete, günümüzde 2000 civarında satılmaktadır. Bir aile şirketi görünümündeki gazetenin sahibi, dedesiyle aynı ismi taşıyan Sarkis Koçunyan, yazı işleri müdürü eşi Nadya Koçunyan, başyazarı oğlu Ara Koçunyan'dır.

Uzun yıllar Karaköy'de, ardından Tünel'deki Narmanlı Han'da ve Beyoğlu İstiklal Caddesi Postacılar Sokak'taki Santa-Maria Hanı'nda hazırlanan gazetenin merkezi, günümüzde Kurtuluş'tadır. Dört sayfa olarak pazar günleri hariç her gün hazırlanıp basılan gazete, İstanbul'un değişik yerlerindeki bayilere dağıtılmaktadır.

1918 - Çekoslovakya, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'ndan bağımsızlığını kazandı.

Çekoslovakya, Orta Avrupa'da 1918 ile 1992 arasında varlığını sürdürmüş ülke. 1 Ocak 1993'te Slovakya ve Çek Cumhuriyeti adlı iki bağımsız devlete bölünmüştür.

Dağılmadan önceki başkenti Prag'dı. Denize kıyısı olmayan bir ülke olan Çekoslovakya 127.903 km²'lik bir alanı kaplıyordu. Güneydoğuda Avusturya ve Macaristan, doğuda Ukrayna, kuzeydoğuda Polonya, kuzeybatı ve batıda da Almanya ile çevriliydi.

Çekoslovakya Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun I. Dünya Savaşı'nda yenilmesinden sonra bugünkü Çek ve Slovakyatopraklarında kuruldu. II. Dünya Savaşı'ndan önce Münih Antlaşması ile Nazi Almanyası tarafından işgal edildi. Savaş sonrasında, 1945-1990 arası Doğu Bloku'na katılmış, 1980'lerin sonlarında Doğu Avrupa'daki demokratikleşme dalgası sırasındaki Kadife Devrim ile demokrasiye dönmüştür.

1923 - Mustafa Kemal Paşa, Çankaya Köşkü'nde verdiği akşam yemeğinde, "Yarın Cumhuriyeti ilan edeceğiz" dedi.

1927 - Türkiye'de ilk nüfus sayımı yapıldı. Nüfusun 13 milyon 648 bin 270 kişi olduğu açıklandı.

28 Ekim 1927 günü yapılan Cumhuriyet tarihinin ilk nüfus sayımıdır. "Umûmî Nüfûs Tahrîri" adı altında 63 vilâyet, 328 kazâ ve 39,901 köy sayılmış ve Türkiye'nin o günkü nüfusu 13,649,945 kişi olarak belirlenmiştir. Bu nüfusun 7,065,541'i kadın, 6,584,404'ü erkektir

1937 - Başbakan İsmet İnönü, Ankara'da paraşüt kulesinin açılışını yaptı.

1938 - Ankara Radyosu hizmete girdi.

1940 - II. Dünya Savaşı: İtalya, Arnavutluk üzerinden Yunanistan'ı işgal etti.

1941 - Litvanya'da Alman SS birlikleri 9000 den fazla Yahudiyi Kaunas şehrinin meydanında kurşuna dizdi.

1943 - Philadelphia Deneyi: Amerikan donanmasının Pensilvanya eyaletine bağlı Philadelphia şehri limanında bir deney yaptığı iddia edildi.

1948 - İsviçre'li kimyacı Paul Hermann Müller DDT'nin böcek öldürücü özelliğini keşfinden ötürü Nobel Kimya Ödülü ile ödüllendirildi.

1960 - Millî Birlik Komitesi'nin 147 öğretim üyesini görevden almasını protesto eden İstanbul Üniversitesi Rektörü Sıddık Sami Onar ve İstanbul Teknik Üniversitesi Rektörü Fikret Narter görevlerinden istifa ettiler.

1961 - Zeki Müren, Behiye Aksoy, Gönül Yazar, Seçil Heper gibi pek çok sanatçıyı senelerce sahnesinde ağırlayan Maksim Gazinosu açıldı.

1962 - Küba Füze Krizi: Sovyetler Birliği lideri Nikita Kruşçev, Küba'daki füze üslerini kaldıracaklarını açıkladı.

1981 - Heavy metal müzik grubu Metallica, San Francisco'da kuruldu.

1982 - Felipe González liderliğindeki sosyalistler, İspanya seçimlerinde büyük bir zafer kazandı.

1984 - Çin Komünist Partisi, ekonomik durumu düzeltmek amacıyla serbest girişime ve rekabete izin verileceğini açıkladı.

1986 - 23. Altın Portakal Film Festivali'nin sonuçları açıklandı. Altın Portakal'ı Atıf Yılmaz'ın yönettiği "Aaah Belinda" kazandı.

1991 - İslami Cihad örgütü Ankara'da iki bombalı saldırı düzenledi; bir ABD'li subay öldü, Mısır'lı bir diplomat yaralandı.

1993 - Hakkari, Üzümlü Jandarma sınır bölüğü'ne saldıran silahlı militanlardan 57'si öldürüldü. Çatışmada 10 er öldü.

1995 - Bakü'de dünyanın en ölümcül metro kazası yaşandı. 28'i çocuk 300 kişi öldü, 265 kişi yaralandı. Azerbaycan genelinde üç günlük yas ilan edildi.

1998 - Esenboğa Havalimanı, tarihinde ilk kez aynı gün 13 cumhurbaşkanı ağırladı. Yabancı ülke cumhurbaşkanları, Cumhuriyetin 75. yılı törenleri için Ankara'ya geldiler.

2009 - Pakistan'ın Peşaver kentindeki bir pazar yerinde araca yerleştirilen bomba patladı; 105 kişi ölü, 200'den fazla kişi yaralandı.

2010 - Gebze - İzmir Otoyolu Projesi'nin temeli atıldı.

TARİHTE BUGÜN ATATÜRK : ATATÜRK KRONOLOJİSİ

1938 - Ankara Radyosu bir yıl gibi kısa sürede tamamlanarak hizmete girdi. 

Atatürk'ün, akşam Sabiha Gökçen'i kabulü ve söyledikleri: "Yarın bayram, değil mi Gökçen? Bu günü halkımla, halkımın içinde kutlamak isterdim. Beni Cumhuriyet Bayramı'nda halkımdan uzak tutan bu hastalığa lanet ediyorum."

1937 - 28-30 Ekim tarihleri arasında Atatürk, Ankara'da son defa Cumhuriyet Bayramı törenlerine katıldı.

Atatürk'ün, Çankaya'da Romanya Başbakanı Georges Tataresco'yu kabulü ve görüşmesi.

Başbakan İsmet İnönü, Ankara'da paraşüt kulesinin açılışını yaptı.

1936 - Atatürk'ün, Çankaya'da Yugoslavya Başbakanı Stoyadinoviç'i kabulü.

1935 - Atatürk'ün, öğleden sonra Çankaya'da Alman Büyükelçisi Frederich von Keller, Meksika Elçisi Ramon Negri ve Mısır Elçisi Mofty El-Gazaerly'nin güven mektuplarını kabulü ve Elçilerin konuşmalarına cevap söylevleri.

1934 - Atatürk'ün, Çankaya'da Romanya Dışişleri Bakanı Titulesco'yu kabulü.

1933 - Atatürk'ün, Çankaya'daki kitaplığında sohbet esnasında Afet (İnan) Hanım'a söyledikleri: "...Tarihî olayların seyri sırasında, bazen fizyolojik arızalar mühim rol oynarlar. Tabiat ya engel olur veyahut yardım eder!"

1930 - Atatürk'ün, Ankara'ya gelen Macar Başbakanı K. Bethlen'i kabulü.

1927 -  Türkiye Cumhuriyeti'nde ilk kez nüfus sayımı yapıldı.

Resmi sonuçlara göre nüfus 13 milyon 648 bin 270 kişi olduğu kaydedildi.

1927 - First census is taken in the Turkish Republic (previous census taken during the Ottoman Empire)

1926 - Atatürk'ün, Çankaya'da, yeni Fransız Elçisi Daeschner'in güven mektubunu kabulü ve Elçi'nin söylevine cevap konuşması.

1925 - Türkiye Cumhuriyeti adına basılan ilk 5 liralık altının, Maliye Bakanı Abdülhalik (Renda) Bey tarafından Atatürk'e takdimi.

Türkiye İle Sırp-Hırvat ve Sloven devleti arasında Dostluk Antlaşması imzalandı.

1923 - Mustafa Kemal Paşa, Çankaya Köşkü'nde verdiği akşam yemeğinde, hazır bulunanlara sözü: "Yarın Cumhuriyet'i ilân edeceğiz!"

Mustafa Kemal Paşa, Çankaya Köşkü'nde verdiği bir akşam yemeğinde sofradakilere, "Yarın Cumhuriyet'i ilân ediyoruz!" diyerek yeni devletin şeklini belirledi.

Atatürk'ün, gece İsmet Paşa ile Anayasa'nın bazı maddeleri hakkında değişiklik teklifi hazırlamaları ve kanun teklifine "Türkiye Devleti'nin hükümet şekli Cumhuriyettir" kaydının konulması.

Curtis Lafrance adlı on yaşlarında Amerikalı çocuğun, Atatürk'e mektubu: "Türkiye hakkında yazılan yazıları bir araya topluyoruz. Lütfen imzalı bir resminizle ufak bir mesaj gönderir misiniz?" 

[ 27 Kasım 1923 Atatürk'ün Curtis Lafrance mektubuna cevabı: "...Amerika'nın zeki ve çalışkan çocuklarına yegâne tavsiyem, Türkler hakkında her işittiklerine gerçek gözüyle bakmayıp görüşlerini mutlaka ilmî ve esaslı incelemelere dayandırmaya bilhassa önem vermeleridir." ]

1921 - Atatürk'ün, ordu komutanlarına, üzerinde bulunan Başkomutanlık görevinin 5 Kasım 1921'den itibaren biteceğini Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne arz ettiğini bildiren genelgesi.

1919 - Atatürk'ün, Tokat'ta "İhtiyat Zabitleri Teavün Cemiyeti"ni ziyareti ve gençlerle konuşması. Mustafa Kemal gizli bir genelgeyle milli müfrezelerin kurulmasını ve eli silah tutan gençlerin askere alınmasını istedi. 

Heyet-i Temsiliye, Ali Rıza Paşa kabinesini destekleme kararı aldı.

Atatürk'ün, Tokat'tan sabah hareketle öğleden sonra Sivas'a dönüşü.

Atatürk'ün, Tokat-Sivas yolunda, otomobilde arkadaşlarına söyledikleri: "...İstanbuldakiler, rütbelerimi, nişanlarımı geri alacaklarmış! Hakları yok ya! Çünkü ben onların her birini bir harp meydanında, bir hizmet karşılığı kazanmıştım. Salonlarda, saraylarda değil! Haydi kordonumu alsınlar; o sarayındı. Fakat her ne ise... Zaten ben, o kimselerden önce davranarak istifamı verdim. Varsın alsınlar! Ancak (göğsündeki altın harp imtiyaz madalyasını göstererek) bunu vermem! Bunu benden kimse alamaz! Bunu, Anafartalar'da harp meydanında, ateşin karşısında benim göğsüme taktılar!"

Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti tüzüğüne ek olarak hazırlanan yönetmeliğin Atatürk'ün imzası ve gizli kaydıyla örgüte duyurulması.  

1918 - Yeniden düzenlenen, Yıldırım Ordular Grubu, Halep'in kuzeyine çekildi.



Atatürk'ün, akşam Katma'dan Kilis'e gelerek, İngiliz tehdidine karşı gereken önlemleri alması. (Kilis'e, İngiliz kuvvetlerinin muhtemel bir taarruzuna karşı küçük bir müfreze gönderilmiştir). [Kocatürk]

1916 - Allied offensive on the Salonika Front.

1915 - Dardanelles: Monro arrives at Gallipoli, takes command of expedition, and recommends evacuation three days later.

General Monro arrives to assume command of the Mediterranean Expeditionary Force. 

Sir Charles Carmichael Monro (1860-1929) was responsible for overseeing the evacuation of the Gallipoli peninsula in October 1915, placed into effect in December 1915/January 1916.

In July 1915 Monro was in charge of the new British Third Army. Three months later he was despatched to the Gallipoli peninsula to replace Sir Ian Hamilton as regional Commander-in-Chief.  Within a matter of days Monro issued his recommendation to Lord Kitchener, the minister of war, "to evacuate" the peninsula.

1914 - Alman subaylar yönetimindeki Türk savaş gemilerinin Karadeniz'de Rus gemi ve limanlarını bombalaması.

1914 - Turkish fleet raids Russian Black Sea ports including Odessa and Sevastopol.

The German battleships, Goeben and Breslau, which entered the Bosphorus are purchased by the Ottoman government. These ships bombard Russian ports on the Black Sea (the Ottoman navy under German command shells Russian targets on Ocotober 29 1914, including Odessa and Sevastopol).

Doğumlar

1466 - Desiderius Erasmus, Hollandalı yazar ve düşünür (ö. 1536)

1868 - James Brendan Connolly, Amerikalı atlet (ö. 1957)

1837 - Hitotsubashi Yoshinobu, Japon asker ve siyasetçi (ö. 1913)

1845 - Zygmunt Florenty Wróblewski, Polonyalı kimyager ve fizikçi (ö. 1888)

1903 - Evelyn Waugh, İngiliz yazar (ö. 1966)

1909 - Francis Bacon, İngiliz ressam (ö. 1992)

1914 - Jonas Salk, Amerikalı hekim ve bakteriyolog (ö. 1995)

1929 - Joan Plowright, İngiliz aktris

1932 - Spiros Kipriyanu, Kıbrıslı politikacı (ö. 2002)

1933 - Manuel Francisco dos Santos (Garrincha), Brezilyalı futbolcu (ö. 1983)

1955 - Bill Gates, Amerikalı yazılımcı, iş adamı, Microsoft şirketinin kurucusu ve sahibi

1956 - Mahmud Ahmedinecad, İran Devlet Başkanı

1956 - Volker Zotz, Avusturyalı yazar

1957 - Ahmet Kaya, Türk halk müziği ve özgün müzik sanatçısı şarkıcı ve besteci (ö. 2000)

1963 - Eros Ramazzotti, İtalyan şarkıcı

1967 - Julia Roberts, ABD'li sinema oyuncusu

1969 - Ben Harper, ABD'li müzisyen

1970 - Yıldız Kaplan, Türk şarkıcı, oyuncu ve manken

1974 - Joaquin Phoenix, ABD'li sinema oyuncusu

1979 - Atıf Emir Benderlioğlu, Türk fotoğrafçı, grafiker ve oyuncu

1979 - Olcay Çetinkaya, Türk futbolcu

1980 - Milan Baroš, Çek futbolcu

1982 - Matt Smith, İngiliz oyuncu

1984 - Obafemi Martins, Nijeryalı futbolcu

1986 - Bianca Gascoigne, İngiliz model

1988 - Devon Murray, İrlandalı oyuncu

1996 - Jasmine Jessica Anthony, Amerikalı oyuncu

Ölümler

312 - Maxentius, Roma İmparatoru (d. ~278)

1627 - Cihangir, Babür İmparatoru (d. 1569)

1704 - John Locke, İngiliz filozof (d. 1632)

1880 - Édouard Séguin, Fransız kökenli Amerikalı psikiyatr (ağır engellilerin eğitimi için çağdaş yöntemleri getiren) (d. 1812)

1929 - Bernhard von Bülow, Almanya Şansölyesi (d. 1849)

1938 - Lascelles Abercrombie, İngiliz şair ve edebiyat eleştirmeni (d. 1881)

1949 - Nafi Atuf Kansu, Türk eğitimci ve siyasetçi (d. 1890)

1957 - Ernst Gräfenberg, Alman hekim, bilim adamı ve RIA (Rahim İçi Araç)'yı geliştiren (d. 1881)

1959 - Camilo Cienfuegos, Kübalı devrimci (d 1932)

1975 - Georges Carpentier, Fransız boksör (d. 1894)

1977 - Ratip Tahir Burak, Türk karikatürist ve çizgi roman çizeri (d 1904)

1978 - Agâh Sırrı Levend, Türk edebiyat tarihçisi ve yazar (d. 1893)

1987 - André Masson, Fransız ressam (d. 1896)

1998 - Ted Hughes, İngiliz yazar, şair ve çocuk edebiyatçısı 1930)

1998 - Thomas Flowers, İngiliz mühendis ve Colossus'un tasarımcısı (d. 1905)

2005 - Richard Smalley, Amerikalı bilim adamı (d. 1943)

2005 - Tahsin Özgüç, Türk arkeolog ve akademisyen

2013 - Tomris Oğuzalp, Türk oyuncu ve seslendirme sanatçısı