ZATÜRRE DEĞİL,PNÖMOKOK AŞISI

Akciğerleri pratik olarak akciğerlere hava taşıyan bronşlar ve akciğerlerden temiz havanın kana karıştığı alveoller olarak kabaca fonksiyonlarına göre ikiye ayırabiliriz.

 Bronşların görevi temiz havayı atmosferden akciğerlere alveollere taşımak ve karbondioksitten zengin kanın içindeki karbondioksiti alveollerden alarak nefes verme sırasında atmosfere taşımak olarak özetleyebiliriz.

Bronşların en sık görülen hastalığı astım bronşiale,KOAH,bronşektazidir.

Akciğerin et kısmı yani parankimi gaz değişiminden sorumludur.Temiz hava alveollerden çevresindeki kılcal damarların içindeki kana geçer.Akciğerlerimiz günde 10000 litre oksijeni süzer.

Akciğerlerimizde köpük gibi 300 milyon kadar alveol vardır.Bu aşağı yukarı iki tenis sahası kadar alanın kanla oksijenin karşılaştığı alanı sağlar.Alveol ve kılcal damarı yan yana iki oda gibi düşünürsek bu iki odayı çok çok ince bazı yerlerde hiç olmayan bir duvar ayırır.Bu duvar akciğerin interstisyel hastalıklarında kalınlaşır.İstediğimiz kadar hava alalım kalınlaşan duvar nedeniyle hava kana geçemediğinden hasta alınan oksijene rağmen git gide artan oksijen açlığı çeker.Akciğerede hasara neden olan hastalıklar,covid-19 dahil iyileştikten sonra böyle sorunlara neden olur.

Zatürre akciğerin alveollerinin iltihabıdır.Dünyada yılda 450 milyon zatürre tanısı konmakta bunun 4 milyonu ölmektedir.Zatürrenin yarısı mikroplara bağlıdır.Mikroplarda, bakteriler (Gram+,Gram-,anaerob) ;Atipik bakteriler (Legionella,mycoplasma) virüsler (Grip,covid-19),Mantarlar, Parazitler.Sayılabilir.

Mikroplara bağlı olmayan zatürreler ise akciğere alınan zararlıların neden olduğu zatürrelerdir.Bunlar zehirli gaz soluma,Allerjenler,Akciğerlere besin maddeleri yağların kaçması.

Ayrıza parazitlere bağlı allerjik eozinofilikte zatürreler söz konusudur.

Romatizmal hastalıklara bağlı zatürreleride (Lupus zatürresi,romatoid artirit zatürresi.) romatizmal hastalıkların seyri esnasında nadir olmayarak görülür.

Ayrıca mesleki hastalıklara bağlı zatürrelerde nadir değildir.(Pnömokonyoz.)

Yani özetlersek yüzlerce zatürre çeşidi vardır.Hasta zatürre ile gelince neye bağlı geliştiğini bulmak konunun uzmanına düşer.

Zatürrede alveole ulaşan mikrop veya zararlı iltihabi bir reaksina neden olur.Vucut zararlıyı seyreltmek amacıyla buraya sıvı sıkar.Ayni sinüzit,bronşitte olduğu gibi.Ayrıca sıktığı bu sıvının içinde zararlıyı yok edecek bol miktarda koruyucu bağışıklık hücresi gönderir.(Önce alveoler makrofaj,nötrofil,lenfositler, allerjik zatürrede eozinofiller.)

Zatürrenin bu erken devrine eksüdasyon denir.Daha sonra kırmızı ve gri hepatizasyon ve iyileşirkende rezolüsyon devri görülür.

Şimdi gelelim ZATÜRRE AŞISI na bu kadar çok nedeni olan zatürrenin aşısı olması beklenemez.Aşısı olan gram + pozitif bakteriler içinde yer alan tek bir mikroba karşı koruma sağlayan pnömokok aşısıdır.Bu aşıya zatürre aşısı demek konuyu tam bilmemekten kaynaklanmaktadır.Pnomokok aşısı sadece streptokokkus pnömonia bakterisine karşı etkilidir.Bu mikrop tüm mikrobik zatürrelerin en sık görülenidir.Tüm mikrobik zatürrelerin %20-30 unu kapsar.

Bu zatürre yaşlılarda,kan hastalığı olanlarda,dalağı alınmış olanlarda ,organ nakli olanlarda ,dializ hastalarında daha ağır seyreder.

Solunum hastalıklarından bronş astımında pnömokok aşısının ilave katkısı yoktur.Bronşektazi,amfizem, KOAH,kalıtsal akciğer hastalıklarında (kistik fibrozis,alfa 1 antitripsin eksikliği,silier diskinezi) ,intestisyel akciğer hastalıklarında,akciğer kanserlerinde,sekel verem hastalarında yaptırmak gerekli.

Piyasada PREVENAR 13 (Konjuge aşı) ve PNEUMO 23 (Polisakkarid aşı) aşılarını uyguluyoruz.Çoğu bu aşıların 13 veya 23 zatürre mikrobuna karşı olduğu yanılgısı içindeler.Halbuki ayni mikrobun alt gruplarını içerirler.

Prevenar 13 bebeklerde 2,4,12. ayda uygulanır.Ayni mikrop bebeklerde menenjit yapması nedeniyle uygulanmaktadır.Çocuklarda %80-85 menenjiten koruma sağlar.Çocukları zatürreden koruma oranı %20 kadardır.

Büyüklerde Pneumo 23 ü önermekteyiz.Bu günlerde pnömo 23 aşısı piyasada yok.Bu nedenle büyüklerde başlangıç aşısı olarak prevenar 13 bir yıl sonra pneumo 23 uygulanmalı.Pneumo 23 6-8 yıl kadar koruyor.Hayatta 3 kere olunabilir.Beş yıldan daha kısa sürede yaptırmamak gerekli.Allerjik reaksiyona neden olabilir.Son aşıyı 65 yaş üstüne saklamak gerekli.

 Değerli okurlarım astımla ilgili birçok pratik bilgiye Facebook,Instagram ve YouTube kanalımdan ulaşabilirsiniz.

Doç.Dr.Fedai Barcan'ı takip etmek için